ေျမသားကိုလုိက္၍ ငလ်င္အရွိန္တိုးျခင္းေလ်ာ့ျခင္း-၂-
Local Site Effect on Ground Motion-2-
ေျမလႊာကို လိုက္၍ ေျပာင္းလဲေသာ ငလ်င္အရွိန္
၁၉၈၉ ေအာက္တိုဘာ ၁၇ အေမရိကန္ျပည္အေနာက္ပိုင္း လိုမာပရီတာ အရပ္၌ လႈပ္ခဲ့ေသာ ငလ်င္၏ ငလ်င္အရွိန္ မွတ္တမ္းမ်ားအား ေလ့လာခဲ့ၾကျပီးေနာက္ ေအာက္ခံ ေက်ာက္စိုင္ထုမွ ေျမသားထုသို႕ ငလ်င္လိႈင္း ျဖတ္ေသာအခါ ငလ်င္အရွိန္ ဆတိုးမႈ ရွိေၾကာင္း ေဖၚျပခဲ့ၾကသည္။ ပံု (၇) ၌ လိုမာပရီတာ ငလ်င္အရွိန္အား ေက်ာက္ႏွင့္ ေျမသားတို႕၌ တပ္ဆင္ထားေသာ ငလ်င္အရွိန္တိုင္းစက္ မ်ားက ဖမ္းယူရရွိသည့္ အရွိန္စဥ္ဆက္ မွတ္တမ္းမ်ားကို ျပထားသည္။
အစပိုင္း ၀ (သုည) စကၠန္႕၌ ျဖစ္ေသာ ငလ်င္အရွိန္ကို (စဦး)အျမင့္ဆံုးငလ်င္အရွိန္ peak acceleration or peak ground acceleration (PGA) ဟု ေခၚသည္။
၁၉၈၉ ေအာက္တိုဘာ ၁၇ အေမရိကန္ျပည္အေနာက္ပိုင္း လိုမာပရီတာ အရပ္၌ လႈပ္ခဲ့ေသာ ငလ်င္၏ ငလ်င္အရွိန္ မွတ္တမ္းမ်ားအား ေလ့လာခဲ့ၾကျပီးေနာက္ ေအာက္ခံ ေက်ာက္စိုင္ထုမွ ေျမသားထုသို႕ ငလ်င္လိႈင္း ျဖတ္ေသာအခါ ငလ်င္အရွိန္ ဆတိုးမႈ ရွိေၾကာင္း ေဖၚျပခဲ့ၾကသည္။ ပံု (၇) ၌ လိုမာပရီတာ ငလ်င္အရွိန္အား ေက်ာက္ႏွင့္ ေျမသားတို႕၌ တပ္ဆင္ထားေသာ ငလ်င္အရွိန္တိုင္းစက္ မ်ားက ဖမ္းယူရရွိသည့္ အရွိန္စဥ္ဆက္ မွတ္တမ္းမ်ားကို ျပထားသည္။
 |
ပံု (၇) လိုမာပရီတာ ငလ်င္အရွိန္အစဥ္အတန္းအား ေက်ာက္သားႏွင့္ ေျမသားတို႕၌
တပ္ဆင္ထားေသာ ငလ်င္အရွိန္တိုင္းစက္ မ်ားက ဖမ္းယူရရွိထားေသာ မွတ္တမ္းမ်ား
|
ပံု (၇)အရ ထို အျမင့္ဆံုး အရွိန္သည္ ေက်ာက္၌ ၀.၈ မွ ၀.၁ g (g = ေျမဆြဲအားအရွိန္) ခန္႕ ရွိျပီး ေျမေပ်ာ့၌ ၀.၂ မွ ၀.၃ထိ ရွိသည္။ ေက်ာက္မွ ေျမသို႕ငလ်င္လိႈင္း အကူးတြင္ အရွိန္ ၂ဆ၊ ၃ဆ ေလာက္ထိ တိုးသြားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထို႕အျပင္ ကာလရွည္ ျဖစ္ေသာ ၀.၅စကၠန္႕၊ ၁.၅ ႏွင့္ ၂ စကၠန္႕မ်ား၌ ငလ်င္အရွိန္သည္ ေျမသား၌ ေက်ာက္စိုင္ထုထက္ ၃ဆမွ ၆ဆခန္႕ထိ တိုးသြားသည္။ ရူပေဗဒ၌ ၾကိမ္ႏႈန္း frequency (f) ႏွင့္ ၾကာခ်ိန္ (သို႕) ကာလ period (t) ဆက္ႏြယ္ခ်က္ကို ေျပာင္းျပန္ အခ်ိဳးက်ေၾကာင္း ျပသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ f= 1/t ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ အခ်ိန္တုိလွ်င္ ၾကိမ္ႏႈန္းျမင့္ျပီး အခ်ိန္ၾကာလွ်င္ ၾကိမ္ႏႈန္းနိမ့္သြားသည္။ အခ်ိန္ (ကာလ)တိုကုိ ၀.၂ သို႕မဟုတ္ ၀.၃ စကၠန္႕ထိ သတ္မွတ္ျပီး ထိုမွ ေနာက္ပိုင္းကို အခ်ိန္ၾကာ (ကာလရွည္) သတ္မွတ္သည္။
ထိုကဲ့သို႕ ေအာက္ခံ ေက်ာက္လႊာျပင္မွတဆင့္ လက္ရွိ ေျမျပင္ထိ ငလ်င္လိႈင္းအရွိန္ ဆတိုးမႈ amplification သည္ ေျမလႊာအထူ အပါး၊ ထိုေျမသားထုအတြင္း ငလ်င္လိႈင္း ျဖတ္သန္းလႈပ္ရွားမႈ စသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားအေပၚ တည္သည္။ ထိုသေဘာမ်ားအား ျဖတ္ထိုးလိႈင္းအလ်င္ shear wave velocity (Vs) ကို တိုင္း၍ လည္းေကာင္း၊ ေျမျပင္လႈပ္မႈကို လိုက္၍ ေျပာင္းလဲတတ္ေသာ က်စ္လ်စ္မႈကိန္း shear modulus ကို တိုင္း၍လည္းေကာင္း ခန္႕မွန္းႏိုင္သည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေျမေပ်ာ့သည္ ေျမက်စ္ႏွင့္ စာလွ်င္ ျဖတ္ထိုးလိႈင္း အလ်င္ပမာဏ ေလ်ာ့တတ္ေသာေၾကာင့္ ငလ်င္အရွိန္ဆတိုးမႈ ပိုမ်ားသည္။ ထို႕အျပင္ ေျမသားထူလွ်င္ ငလ်င္အရွိန္ ဆတိုးမႈ သည္ ေနွာင္းပိုင္း၌ ပိုေလ့ရွိသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ငလ်င္အရွိန္ မွတ္တမ္းႏွင့္ ေလ့လာခ်က္မ်ားသည္ ေက်ာက္လႊာျပင္ကို ျဖတ္သြားသည့္ ငလ်င္အရွိန္ကိုသာ ယူေလ့ရွိေသာေၾကာင့္ ေျမလႊာအတြင္း ျဖစ္ေသာ ငလ်င္အရွိန္ကို ကာလတိုႏွွင့္ ကာလရွည္ အရွိန္ေျပာင္းလဲပံုကို လိုက္၍ ေျမွာက္ေဖၚကိန္းမ်ား ျဖစ္ေသာ Fa ႏွင့့္ Fv ႏွင့္ ခန္႕မွန္းတြက္ခ်က္ရန္ အဆိုျပဳထားသည္။ ပံု (၈) သည္ ထို ေျမာက္ေဖၚကိန္းမ်ား ေကာက္ယူပံုကို ရွင္းျပထားသည္။
့
ပံု (၈) တြင္ Aa (PGA ဟုလည္း သံုးသည္။) သည္ အျမင့္ဆံုးငလ်င္အရွိန္ ျဖစ္ျပီး Sa ႏွင့္ S1 တို႕သည္ ေက်ာက္လႊာျပင္၌ ျဖစ္ေသာ ကာလတိုႏွင့္ ကာလရွည္ အရွိန္တန္ဘိုးမ်ား ျဖစ္သည္။ ထို ေက်ာက္လႊာျပင္၌ ျဖစ္ေသာ (သို႕) တိုင္းယူရရွိေသာ ကာလတို ကာလရွည္ အရွိန္မ်ားအား Fa Fv တို႕ႏွင့္ ေျမွာက္ေသာအခါ မိမိသိလိုေသာ ေနရာရွိ ေျမသားတြင္း၌ ျဖစ္ေသာ ငလ်င္အရွိန္တန္ဖိုးမ်ားအား ရရွိသည္။ ျမန္မာအေဆာက္အအံု ေဆာက္လုပ္ပံု စဥ္းမ်ဥ္း (၂၀၁၂ မူၾကမ္း)၌ ဤအခ်က္ကို ထည့္သြင္း ထားသည္။ ဆက္သြယ္ခ်က္ကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖၚျပသည္။
Sms = Fa Ss (၁)
Sm1 = Fv S1 (၂)
ဤေနရာ၌ သေကၤတမ်ားကို ရွင္းလင္းေပးရန္ လိုအပ္သည္။
Sms = တြက္ခ်က္ရာတြင္သံုးရန္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမည့္ အျမင့္ဆံုး ငလ်င္ Maximum considered earthquake (MCE) ၏ ကာလတို အရွိန္တန္ဖိုး
Sm1 = တြက္ခ်က္ရာတြင္သံုးရန္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမည့္ အျမင့္ဆံုး ငလ်င္ Maximum considered earthquake (MCE) ၏ ၁ စကၠန္႕ရွိ အရွိန္တန္ဖိုး
Ss = ငလ်င္အရွိန္ျပ ေျမပံုမွ ရရွိေသာ (သို႕) ခန္႕မွန္းတြက္ခ်က္ထားေသာ ကာလတို (၀.၂ စကၠန္႕) အရွိန္တန္ဖိုး။
S1 = ငလ်င္အရွိန္ျပ ေျမပံုမွ ရရွိေသာ (သို႕) ခန္႕မွန္းတြက္ခ်က္ထားေသာ ၁ စကၠန္႕ရွိ အရွိန္တန္ဖိုး။
ေျမာက္ေဖၚကန္းမ်ား အတြက္မူ ေအာက္ေဖၚျပပါ ဇယားမ်ားမွ ေကာက္ယူႏိုင္သည္။
ဇယား (၁)
ေျမလႊာအလိုက္ ငလ်င္အရွိန္တန္ဖိုး တြက္ခ်က္ရန္ ေျမာက္ေဖၚကိန္းမ်ား။
အထက္၌ ျပထားေသာ ဇယားမ်ား၌ ေျမအတန္းအစားမ်ားကို လိုက္၍ Fa, Fv ေျမာက္ေဖၚကိန္းမ်ားကို ေကာက္ယူရန္ ျဖစ္ရာ အင္ဂ်င္နီယာသည္ အေဆာက္အအံု ေဆာက္လုပ္မည့္ ေနရာ၏ ေျမအတန္းအစားကို ခြဲျခားသတ္မွတ္ထားရန္ လိုအပ္သည္။ ေျမအတန္းအစားကို A,B,C,D,E,F ဟူ၍ ၆မ်ိဳး ခြဲထားသည္။ ေျမ၏ က်စ္လ်စ္သိပ္သည္းမႈ အေျခခံ၍ ခြဲျခားထား ျခင္း ျဖစ္သည္။ ေျမလႊာ၏ ျဖတ္ထိုးလိႈင္းအလ်င္ shear wave velocity ကို သံုး၍လည္းေကာင္း၊ စံထားေျမဝင္စမ္းသပ္နည္း SPTကို သံုး၍လည္းေကာင္း၊ ျပတ္အားခံႏိုင္ရည္ undrained shear strength ကို သံုး၍ လည္းေကာင္း ခြဲျခားႏိုင္သည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ငလ်င္အရွိန္ျပေျမပံုမ်ားသည္ ေက်ာက္လႊာ B Class ကို ဦးတည္၍ ေရးဆြဲထုတ္ျပန္ေလ့ ရွိရာ ထိုမွတဆင့္ ပို၍ ေပ်ာ့သည့္ C,D,E,F အတန္းအစားမ်ားအတြက္ ျပန္လည္ စီစစ္ေပးရေပမည္။ Site Class E,F တို႕အတြက္ သီးျခား စစ္ေဆးရမည္။ ထို ေျမအတန္းအစားမ်ား ခြဲျခားရန္အတြက္ ေအာက္ပါဇယားကို သံုးႏိုင္သည္။
ဇယား (၂)
ေျမအတန္းအစား ခြဲျခားရန္ ရွင္းလင္းခ်က္။
ေျမသားတြင္း ငလ်င္အရွိန္ ဆတိုးပံု ခန္႕မွန္းတြက္မႈတခုကို နမူနာတင္ျပလိုက္ပါသည္။ တြက္ခ်က္လိုသည့္ေနရာသည္ ငလ်င္ပမာဏ ၇.၃ ထုတ္လႊတ္သည့္ အလ်ားလိုက္ျပတ္ေရြ႕တခုမွ ၄၀ ကီလိုမီတာအကြာ၌ တည္ရွိသည္။ ေက်ာက္သားေအာက္ခံသည္ ေျမအတန္းအစား B ၌ ျဖစ္ျပီး ဆတိုးငလ်င္အရွိန္ တြက္လိုေသာ ေနရာ၏ ေျမအမ်ိဳးအစားသည္ D ျဖစ္သည္ဆိုပါစို႕။ ထိုအခါ ေျမသားအမ်ိဳးအစား D အတြင္း ေျမငလ်င္ ဆတိုးအရွိန္ကို ပံု (၉)အတိုင္း ရရွိသည္။
ပံု (၉) ေျမအတန္းအစား D မွ အတန္းအစား B သို႕ ငလ်င္အရွိန္ ဆတိုးပံု။
ထိုကဲ့သို႕ ေအာက္ခံ ေက်ာက္လႊာျပင္မွတဆင့္ လက္ရွိ ေျမျပင္ထိ ငလ်င္လိႈင္းအရွိန္ ဆတိုးမႈ amplification သည္ ေျမလႊာအထူ အပါး၊ ထိုေျမသားထုအတြင္း ငလ်င္လိႈင္း ျဖတ္သန္းလႈပ္ရွားမႈ စသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားအေပၚ တည္သည္။ ထိုသေဘာမ်ားအား ျဖတ္ထိုးလိႈင္းအလ်င္ shear wave velocity (Vs) ကို တိုင္း၍ လည္းေကာင္း၊ ေျမျပင္လႈပ္မႈကို လိုက္၍ ေျပာင္းလဲတတ္ေသာ က်စ္လ်စ္မႈကိန္း shear modulus ကို တိုင္း၍လည္းေကာင္း ခန္႕မွန္းႏိုင္သည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေျမေပ်ာ့သည္ ေျမက်စ္ႏွင့္ စာလွ်င္ ျဖတ္ထိုးလိႈင္း အလ်င္ပမာဏ ေလ်ာ့တတ္ေသာေၾကာင့္ ငလ်င္အရွိန္ဆတိုးမႈ ပိုမ်ားသည္။ ထို႕အျပင္ ေျမသားထူလွ်င္ ငလ်င္အရွိန္ ဆတိုးမႈ သည္ ေနွာင္းပိုင္း၌ ပိုေလ့ရွိသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ငလ်င္အရွိန္ မွတ္တမ္းႏွင့္ ေလ့လာခ်က္မ်ားသည္ ေက်ာက္လႊာျပင္ကို ျဖတ္သြားသည့္ ငလ်င္အရွိန္ကိုသာ ယူေလ့ရွိေသာေၾကာင့္ ေျမလႊာအတြင္း ျဖစ္ေသာ ငလ်င္အရွိန္ကို ကာလတိုႏွွင့္ ကာလရွည္ အရွိန္ေျပာင္းလဲပံုကို လိုက္၍ ေျမွာက္ေဖၚကိန္းမ်ား ျဖစ္ေသာ Fa ႏွင့့္ Fv ႏွင့္ ခန္႕မွန္းတြက္ခ်က္ရန္ အဆိုျပဳထားသည္။ ပံု (၈) သည္ ထို ေျမာက္ေဖၚကိန္းမ်ား ေကာက္ယူပံုကို ရွင္းျပထားသည္။
့
 |
| ပံု (၈) အရွိန္ဆတိုး ေျမွာက္ေဖၚကိန္းမ်ား |
ပံု (၈) တြင္ Aa (PGA ဟုလည္း သံုးသည္။) သည္ အျမင့္ဆံုးငလ်င္အရွိန္ ျဖစ္ျပီး Sa ႏွင့္ S1 တို႕သည္ ေက်ာက္လႊာျပင္၌ ျဖစ္ေသာ ကာလတိုႏွင့္ ကာလရွည္ အရွိန္တန္ဘိုးမ်ား ျဖစ္သည္။ ထို ေက်ာက္လႊာျပင္၌ ျဖစ္ေသာ (သို႕) တိုင္းယူရရွိေသာ ကာလတို ကာလရွည္ အရွိန္မ်ားအား Fa Fv တို႕ႏွင့္ ေျမွာက္ေသာအခါ မိမိသိလိုေသာ ေနရာရွိ ေျမသားတြင္း၌ ျဖစ္ေသာ ငလ်င္အရွိန္တန္ဖိုးမ်ားအား ရရွိသည္။ ျမန္မာအေဆာက္အအံု ေဆာက္လုပ္ပံု စဥ္းမ်ဥ္း (၂၀၁၂ မူၾကမ္း)၌ ဤအခ်က္ကို ထည့္သြင္း ထားသည္။ ဆက္သြယ္ခ်က္ကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖၚျပသည္။
Sms = Fa Ss (၁)
Sm1 = Fv S1 (၂)
ဤေနရာ၌ သေကၤတမ်ားကို ရွင္းလင္းေပးရန္ လိုအပ္သည္။
Sms = တြက္ခ်က္ရာတြင္သံုးရန္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမည့္ အျမင့္ဆံုး ငလ်င္ Maximum considered earthquake (MCE) ၏ ကာလတို အရွိန္တန္ဖိုး
Sm1 = တြက္ခ်က္ရာတြင္သံုးရန္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမည့္ အျမင့္ဆံုး ငလ်င္ Maximum considered earthquake (MCE) ၏ ၁ စကၠန္႕ရွိ အရွိန္တန္ဖိုး
Ss = ငလ်င္အရွိန္ျပ ေျမပံုမွ ရရွိေသာ (သို႕) ခန္႕မွန္းတြက္ခ်က္ထားေသာ ကာလတို (၀.၂ စကၠန္႕) အရွိန္တန္ဖိုး။
S1 = ငလ်င္အရွိန္ျပ ေျမပံုမွ ရရွိေသာ (သို႕) ခန္႕မွန္းတြက္ခ်က္ထားေသာ ၁ စကၠန္႕ရွိ အရွိန္တန္ဖိုး။
ေျမာက္ေဖၚကန္းမ်ား အတြက္မူ ေအာက္ေဖၚျပပါ ဇယားမ်ားမွ ေကာက္ယူႏိုင္သည္။
ဇယား (၁)
ေျမလႊာအလိုက္ ငလ်င္အရွိန္တန္ဖိုး တြက္ခ်က္ရန္ ေျမာက္ေဖၚကိန္းမ်ား။
ဇယား (၂)
ေျမအတန္းအစား ခြဲျခားရန္ ရွင္းလင္းခ်က္။
ေျမသားတြင္း ငလ်င္အရွိန္ ဆတိုးပံု ခန္႕မွန္းတြက္မႈတခုကို နမူနာတင္ျပလိုက္ပါသည္။ တြက္ခ်က္လိုသည့္ေနရာသည္ ငလ်င္ပမာဏ ၇.၃ ထုတ္လႊတ္သည့္ အလ်ားလိုက္ျပတ္ေရြ႕တခုမွ ၄၀ ကီလိုမီတာအကြာ၌ တည္ရွိသည္။ ေက်ာက္သားေအာက္ခံသည္ ေျမအတန္းအစား B ၌ ျဖစ္ျပီး ဆတိုးငလ်င္အရွိန္ တြက္လိုေသာ ေနရာ၏ ေျမအမ်ိဳးအစားသည္ D ျဖစ္သည္ဆိုပါစို႕။ ထိုအခါ ေျမသားအမ်ိဳးအစား D အတြင္း ေျမငလ်င္ ဆတိုးအရွိန္ကို ပံု (၉)အတိုင္း ရရွိသည္။
No comments :
Post a Comment