ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ ေရနံတြင္းမ်ားမွ ေရနံစိမ္းမ်ားသယ္ယူလာေသာ ေဒသခံအမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးကိုေတြ႕ရစဥ္ (ဓာတ္ပုံ− Hereward Holland)
ျမန္မာႏိုင္ငံအေနာက္ပိုင္းတြင္ တ႐ုတ္တို႔ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေပးထားသည့္
စြမ္းအင္ႏွင့္ ကုန္သြယ္မႈဇုန္တို႔၏ အက်ဳိးဆက္မ်ားက ရြာစြန္းကြၽန္းေလးအေပၚ
သက္ေရာက္စျပဳေနၿပီ ျဖစ္သည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ ရမ္းၿဗဲကြၽန္းရြာေလးေပၚက ယိုင္နဲ႔နဲ႔အရက္ဆိုင္တြင္ ျဖစ္ပ်က္သမွ်အတြက္ ၾကမၼာဆိုးကိုသာ ယိုးမယ္ဖြဲ႕ေနၾကပံုရသည္။ ဖုန္အလိမ္းလိမ္းႏွင့္ တစ္ကိုယ္ေတာ္ ေရနံတူးသူ ဦးၫြန္႔ေရႊတစ္ေယာက္ ခ်န္းဘီယာေႏြးေႏြး တစ္ဘူးကိုပင္ အားပါးတရေမာ့ခ်လိုက္ရင္း လတ္တေလာ တ႐ုတ္တို႔တြန္းအားေၾကာင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ လိႈင္လိႈင္တူးေနသည့္အေပၚ ညည္းညဴလိုက္ည္။
‘‘ဒီကေန႔ တ႐ုတ္ေတြက အျမတ္အစြန္းေတြ အမ်ားႀကီးရၾကတာ။ ေဒသခံေတြက ဘာမွရတာမဟုတ္ဘူး။ ငါးႀကီးရဖို႔ ငါးစာေတာ့လိုတာေပါ့’’
စီမံကိန္းမ်ားက ေဒသခံမ်ား၏ဘ၀မ်ားအေပၚ ႐ုိက္ခတ္ေစခဲ့သည္ (ဓာတ္ပုံ− Hereward Holland)
ဤအရာကိုပင္ အိမ္လုပ္ကာေနရသည့္ ဦးၫြန္႔ေရႊ၏ ေရနံတူးသည့္ ၀ါးဆိုင္းကို မၾကာမီ ေရႊ႕ေပးရေတာ့မည္။ ဤေနရာကို အထူးစီးပြားေရးဇုန္ႏွင့္ ကူးသန္းသြားလာေရးလမ္းဆံု လုပ္ေတာ့မည္။ တ႐ုတ္တို႔၏ စြမ္းအင္နယ္နိမိတ္ ခ်ဲ႕ထြင္ေရးအစီအစဥ္ႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရးလံုၿခံဳမႈ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအတြက္ အေရးပါလွေသာ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခု ျဖစ္လာမည္။
ရမ္းၿဗဲကြၽန္းသည္ အိႏိၵယသမုဒၵရာႏွင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း ယူနန္ျပည္နယ္ကို သြယ္တန္းထားသည့္ မိုင္ ၇၇၀ ရွည္လ်ားသည့္ ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္း၏ အေနာက္ဘက္ဂိတ္ဆံုး ျဖစ္ေနသည္။ ယင္းပိုက္လိုင္းက အေမရိကန္တို႔ ေစာင့္ၾကပ္ေနေသာ မလကၠာေရလက္ၾကားကို ေရွာင္ကြင္းေဖာက္လုပ္သြယ္တန္းထားသည္။
လူဦးေရသန္းတစ္ေထာင့္သံုးရာေက်ာ္ျဖင့္ စီးပြားေရးအတက္ျမန္လာေနသည့္ တ႐ုတ္တို႔က စြမ္းအင္ကို ငမ္းငမ္းတက္လိုေနသည္။ တ႐ုတ္တို႔က ကမၻာ့အႀကီးဆံုး စြမ္းအင္အသံုးျပဳသူ၊ ထုတ္လုပ္သူအျဖစ္ အေမရိကန္ကို မၾကာမီေက်ာ္တက္သြားလိမ့္မည္ဟု အေမရိကန္စြမ္းအင္ဆိုင္ရာဌာနက ဆိုသည္။
မၾကာေသးမီက ၿပီးစီးသြားခဲ့သည့္ ေရနံပိုက္လိုင္းက ၆ မိုင္ခြဲမွ်သာ ရွည္လ်ားသည့္ ဤကြၽန္းငယ္ေလးကို စတင္႐ိုက္ခတ္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ကုန္သြယ္မႈ၏ ဗဟိုခ်က္မတစ္ခုဆိုရလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ခ်ဳိ႕ငဲ့ေသာ အေနာက္ဘက္ကမ္းေျခက စင္ကာပူလိုျဖစ္လာရန္ ျဖစ္သည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္က ကမ္းလြန္ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕လုပ္ကြက္မွ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ ၆၆ ဒသမ ၆ ကုဗေပ (၁ ဒသမ ၈ ဘီလီယံကုဗမီတာ)ကို တ႐ုတ္သို႔ တင္ပို႔ခဲ့သည္။ ယခု ေရနံပိုက္လိုင္းက ဤႏွစ္အတြင္း စတင္ရန္ရွိၿပီး အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အာဖရိကတို႔မွ ေရနံစည္ေပါင္း ေလးသိန္းေက်ာ္ (၄၄၀,၀၀၀)ကို ေန႔စဥ္သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေပးႏိုင္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ထားသည္။
‘‘အထူးစီးပြားေရးဇုန္’’၏ ပထမအဆင့္တြင္ လာမည့္ ၁၀ ႏွစ္အတြင္း ေျမဧကေပါင္း ၂၄၇၁ ေပၚတြင္ ဇုန္တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ ၁၂,၃၅၅ ဧကေပၚတြင္ လူေနအိမ္မ်ားႏွင့္ ရမ္းၿဗဲကြၽန္း၏ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းတြင္ ေရနက္ဆိပ္ကမ္းတစ္ခု ေဆာက္လုပ္ေရးတို႔ပါ၀င္သည္။
ႏွစ္ေပါင္းရာခ်ီေနၿပီျဖစ္သည့္ ဦးၫြန္႔ေရႊလို ေဒသခံရြာသားမ်ား၏ ေရနံတူးလုပ္ငန္းမ်ားက မေရရာေတာ့ပါ။
ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ပတ္သက္၍ နယူးေယာက္အေျခစိုက္ သဘာ၀အရင္းအျမစ္စီမံခန္႔ခြဲမႈဆိုင္ရာ သိပၸံကဲ့သို႔ေသာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈအဖြဲ႕မ်ားက စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကျဖစ္ေနရသည့္ ျဖစ္ရပ္မ်ားတြင္ ဦးၫြန္႔ေရႊရင္ဆိုင္ေနရသည့္ အေျခအေနမ်ဳိးလည္း ပါ၀င္သည္။ ႏိုင္ငံ၏ အရင္းအျမစ္မ်ားကို တူးဆြေမႊေႏွာက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ေဒသခံမ်ား အျမတ္ထုတ္ခံရ၊ ဖိႏွိပ္ခံရကာ ဆက္လက္ၿပီး ဆင္းရဲခြၽတ္ၿခံဳက်ေနသည့္ အေျခအေနမ်ားပင္ ျဖစ္သည္။
ျမန္မာအမ်ားအျပားအတြက္ လက္ရွိႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားျဖစ္သည့္ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ျပန္လႊတ္ေပးျခင္း၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ားႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးျခင္းတို႔က စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈမ်ား ဖယ္ရွားေပးရန္အတြက္ ဟန္ျပသက္သက္ လူျမင္ေကာင္းရန္ လုပ္ေနျခင္းမ်ားလား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အမွန္တကယ္ပင္ ဖိႏွိပ္သည့္ အက်ည္းတန္လွသည့္ သမိုင္းကကြက္ကို အဆံုးသတ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈေလလားဆိုသည္က မေသခ်ာ မရွင္းလင္းလွပါ။ ဦးၫြန္႔ေရႊဘက္က အျမင္ကေတာ့ အစိုးရ၏ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈအေပၚ သဲသဲမဲမဲျဖစ္ေနပံုက အာဏာရွင္လက္သစ္ပံုစံတစ္ခု ျဖစ္သည္ဟူ၏။ ရမ္းၿဗဲကြၽန္းေလးေပၚက ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈမ်ားက သူ႔ကို အလုပ္လက္မဲ့အိုးမဲ့အိမ္မဲ့အျဖစ္ တြန္းပို႔မည္ကို စိုးရိမ္ေနသည္။
‘‘ရခိုင္မွာ အရင္းအျမစ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က အဲဒါေတြလည္း လိုခ်င္တယ္’’
လက္ယက္တြင္းမ်ားမွသည္ ကမ္းလြန္ေရနံတူးေဖာ္မႈမ်ားဆီသို႔
ေရနံေတာင္ဟု ေဒသခံမ်ား ေခၚဆိုၾကသည့္ေနရာတြင္ အမိုးခြၽန္ခြၽန္ႏွင့္ ေဆာက္ထားသည့္ တဲေလးမ်ား ဟိုတစ္ကြက္ဒီတစ္ကြက္ရွိေနၿပီး ျငမ္းဆင္ထားသည့္ ပိရမစ္မ်ား ေတာင္ေၾကာတစ္ေလွ်ာက္ျပန္႔ေနသလို ထင္ရသည္။ ဦးၫြန္႔သန္းလို တြင္းပိုင္ရွင္မ်ားက ေၾကးနီေရာင္အရည္ ရွစ္ဂါလန္ခန္႔ကို ေျမတြင္းမွ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် တူးေဖာ္ရရွိၾကသည္။ ဓာတ္ဆီလိုအနံ႔ရသည့္ ရမ္းၿဗဲေရနံစိမ္းကို အနီးအနားက ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕တြင္ ေရႊ႕ေျပာင္းတဲမ်ားျဖင့္ သန္႔စင္ခဲ့ဖူးသည္။ ယင္းေနာက္ ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္ႏွင့္ ကားမ်ားအတြက္ ေရာင္းခ်ခဲ့ေသာ္လည္း ဆီသန္႔စင္ေရးလုပ္ငန္းက အႏၲရာယ္မ်ားလွသည္။ ယခုအခါတြင္မူ ပို၍စိတ္ခ်ရေသာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ဓာတ္ဆီမ်ားကို ပို႔ေဆာင္လာေနၿပီ ျဖစ္သည္။
တစ္ေန႔တူးသည့္ ေရနံစိမ္းအတြက္ ၁၄,၀၀၀ က်ပ္ (၁၄ ေဒၚလာခန္႔)ရေၾကာင္း ဦးၫြန္႔သန္းက ေျပာျပသည္။ ေစ်းခ်ဳိသည့္ ေရနံဆီအျဖစ္ သံုးၾကသည္။ ရသမွ်ကို ရြာက သူ႕မိန္းမထံပို႔ေပးသည္။ တစ္နာရီခန္႔ လမ္းေလွ်ာက္ရသည့္ ရြာျဖစ္ေသာ္လည္း အိမ္ျပန္ရန္ေတာ့ သူအခ်ိန္သိပ္မေပးႏိုင္။
ေရနံစိမ္းတူးသည့္နည္းကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုလိုနီေခတ္ကတည္းက မ်ဳိးဆက္အဆင့္ဆင့္ လက္ဆင့္ကမ္းေပးခဲ့ေသာနည္းပင္ ျဖစ္သည္။ ၀ါး (သို႔မဟုတ္) အျပာေရာင္ ပလတ္စတစ္ပိုက္ျဖင့္ လုပ္ထားသည့္ ေတာ္ပီဒိုပံုစံထိပ္ဖူးကို တူးထားေသာ က်င္းသို႔ခ်သည္။ ေရနံစိမ္းျပည့္လာသည့္ ထိပ္ဖူးကို အေပၚကို ႀကိဳးျဖင့္ လက္ႏွင့္ဆြဲတင္သည္ (သို႔မဟုတ္) တြဲထုပ္တန္းတြင္ တြဲထားသည့္ ေမာင္းႏွင့္ဆြဲတင္သည္။
သို႔ရာတြင္ ေခတ္မီေရနံရွာေဖြတူးေဖာ္ျခင္းက ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားကို ၀င္ေရာက္ေနေလၿပီ။ ၿပီးခဲ့သည့္ ဧၿပီလပိုင္းက ေလလံပစ္ခဲ့သည့္ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္ ၂၀ ကို ပံ့ပိုးေပးရန္ ဤေနရာတြင္ ပင္လယ္ဆိပ္ခံတစ္ခုေဆာက္ရန္ ျမန္မာအစိုးရက စီစဥ္ထားသည္။ အေနာက္ႏိုင္ငံ ေရနံကုမၸဏီမ်ားျဖစ္သည့္ Shell, ENI, Total, Chevron တို႔ပါ၀င္သည့္ အစုအစပ္ ျဖစ္သည္။
ဒုတိယအႀကီးဆံုး ကမၻာ့ေရနံေဖာက္သည္ႀကီး တ႐ုတ္မပါ၀င္လာျခင္းက ထူးဆန္းေနသည္။ ျမန္မာက သူ၏ႏိုင္ငံတကာမဟာမိတ္မ်ားအား စည္းတားထားပံုရေၾကာင္း ေကာလာဟလမ်ား ထြက္ေပၚလာသည္။ သို႔ေသာ္ တ႐ုတ္က ျမင္ကြင္းမွ ေပ်ာက္ကြယ္မသြားပါ။ ေဘဂ်င္းက ျမန္မာ၊ အထူးသျဖင့္ ရမ္းၿဗဲကြၽန္းကို လံုၿခံဳမႈမ်ား၊ ျမန္ဆန္ေသာ ကုန္သြယ္မႈမ်ား၏ အဓိကေသာ့ခ်က္အျဖစ္ ျမင္ထားသည္။
ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ ပိုက္လိုင္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ ရထားလမ္းမ်ား၊ ကားလမ္းမ်ား ေဖာက္လုပ္ရန္ အစီအစဥ္ရွိေနသည္။ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ခ်ိန္ကလည္း တိုေတာင္းၿပီး ပင္လယ္ဓားျပမ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ေနသည့္ ေရျပင္ကို ေရွာင္ရွားႏိုင္သည့္ စီးပြားေရးပင္မလမ္းေၾကာင္းႀကီး တည္ေထာင္ရန္ႏွင့္ ပို၍အေရးႀကီးသည္က မလကၠာေရလက္ၾကားအသံုးျပဳရာတြင္ အေမရိကန္ႏွင့္ ေရွ႕ေလွ်ာက္ရင္ဆိုင္စရာမလိုသည့္ အာမခံခ်က္ ျဖစ္သည္။
လြန္ခဲ့သည့္ ၁၀ ႏွစ္ ဤေရနံပိုက္လိုင္းအစီအစဥ္ကို တင္ျပခဲ့စဥ္က တ႐ုတ္စီးပြားေရးပညာရွင္မ်ားက စိုးရိမ္တႀကီးျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။
‘‘တ႐ုတ္ရဲ႕ အဓိကေရနံတင္ပို႔မႈက အေရွ႕အလယ္ပိုင္းနဲ႔ အာဖရိကတို႔က ျဖစ္တယ္။ လက္ရွိ မလကၠာေရလက္ၾကားအေျခအေနကိုၾကည့္ရင္ တျခားသင့္ေတာ္တဲ့နည္းတစ္ခုခုကို ေရြးရေတာ့မယ္။ အေမရိကန္ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္ ေရာက္ဖို႔ဆိုတာက တ႐ုတ္အတြက္ အင္မတန္ အႏၲရာယ္မ်ားလြန္းတယ္’’ဟု အစီအစဥ္ကို ပူးတြဲေရးသားတင္ျပခဲ့သူ လီခ်န္ရန္းက ၂၀၀၄ ခုႏွစ္တြင္ စထရိတ္တိုင္မ္းသတင္းစာကို ေျပာဆိုခဲ့သည္။
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အစစ္အမွန္လား ဟန္ျပလား
ေက်ာက္ျဖဴမွ မိနစ္ ၄၀ ေမာ္ေတာ္ခရီးက သင့္ကို ရမ္းၿဗဲကြၽန္း၏ ေအးေဆးၿငိမ္သက္ေနသည့္ ျဖဴညစ္ညစ္ စစ္သေဘၤာဆိပ္ခံအစုအပံုကို ေက်ာ္ျဖတ္ၿပီး ေရနံပိုက္လိုင္း၏ အေနာက္ဘက္ဂိတ္ဆံုးျဖစ္သည့္ ဆိပ္ကမ္းကို ေခၚေဆာင္သြားလိမ့္မည္။
မၾကာမီ ေရနံကိုစုပ္ယူေတာ့မည့္ ျမင့္မားစီးမိုးေနေသာ လိေမၼာ္ေရာင္ ပိုက္လိုင္းမ်ားတစ္ေလွ်ာက္ ျဖတ္ေမာင္းသြားစဥ္ ေရႊဂက္စ္လႈပ္ရွားမႈစည္း႐ုံးသူတစ္ဦးျဖစ္သူ ကိုစိုးေရႊက ျမန္မာႏိုင္ငံအေရး သူ႕အျမင္မ်ားကို ေျပာျပေနသည္။
‘‘အရင္စစ္အစိုးရနဲ႔ အခုအစိုးရသစ္က အတူတူပါပဲ။ အက်ႌပဲလဲလိုက္တာပါ’’ဟု ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ တက္လာသည့္ အရပ္သားတစ္ပိုင္းအစိုးရကို ရည္ၫႊန္းေျပာဆိုလိုက္သည္။ အေနာက္ႏိုင္ငံသံတမန္မ်ားက ယင္းေရြးေကာက္ပြဲကို အလိမ္အညာအျဖစ္ လက္ခံထားၾကသည္။
အ၀တ္လဲလိုက္ေသာ္လည္း လူထုအက်ဳိးကို မငဲ့ကြက္သည့္ ဤလူမ်ားကပင္ တိုင္းျပည္၏ အရင္းအျမစ္မ်ားကို ဆက္လက္၍ လုယက္ရယူေနမည္ကို သူကစိုးရိမ္ေနသည္။
အစိုးရသစ္တြင္ ယခင္စစ္အစိုးရႏွင့္ အဆက္အသြယ္ေကာင္းလွသည့္ ပင္စင္စား စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းမ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ေနသည္။
၁၉၄၈ ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရခ်ိန္တြင္ ျမန္မာသည္ ကမၻာ့သို႔ ဆန္အမ်ားဆံုးတင္ပုိ႔သည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္ခဲ့ၿပီး အာရွတစ္ခြင္လံုးတြင္ အေကာင္းဆံုးပညာေရးတကၠသိုလ္မ်ားရွိခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအပါအ၀င္ ျဖစ္ခဲ့သည္။
ရာစုႏွစ္ထက္၀က္ခန္႔ အာဏာရွင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈႏွင့္ ညံ့ဖ်င္းသည့္ စီးပြားေရးစီမံခန္႔ခြဲမႈတို႔က ႏိုင္ငံကို အစိတ္စိတ္အႁမႊာႁမႊာျဖစ္ေစခဲ့ၿပီး ဆင္းရဲတြင္းနက္ေစခဲ့သည္။
ေျမေပၚေျမေအာက္သယံဇာတမ်ားျဖစ္သည့္ ေရနံ၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕၊ သစ္၊ ရွားပါးသတၱဳ၊ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ား တန္းစီေနခ်ိန္၊ ေစ်းေပါေသာ လုပ္အားခမ်ားကို အသံုးခ်ႏိုင္မည့္ အစိုးရသစ္၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားအတြက္ အေမရိကန္ႏွင့္ ဥေရာပတို႔ထံမွ အားေပးသံသဲ့သဲ့မွ်သာ ထြက္ေပၚခဲ့သည္။
သဘာ၀သယံဇာတအရင္းအျမစ္မ်ား ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးသိပၸံမွ ဘီလီကိုက္က ျမန္မာသည္ အတိတ္ကလိုပင္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမရွိသည့္ စီးပြားေရးစနစ္မ်ဳိးကို ဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္သြားႏိုင္သည့္ အႏၲရာယ္ရွိေနေၾကာင္း ေျပာဆိုလိုက္သည္။ ယင္းစနစ္တြင္ လူတစ္စုကသာ အက်ဳိးမ်ားၿပီး ေအာက္ေျခလူထုကို အက်ဳိးအျမတ္မ်ား သက္ေရာက္မႈမရွိပါ။ စီးပြားေရးကို အလ်င္အျမန္ဖြင့္လွစ္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ ျပည္တြင္းကုမၸဏီမ်ား ဖက္စပ္လုပ္ရန္ အားေပးမႈမ်ားသည္ အတြင္းသိမ်ားကိုသာ အခြင့္အလမ္းေကာင္းမ်ားရေစခဲ့သည္ဟု သူကေထာက္ျပခဲ့သည္။
‘‘ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြနဲ႔ ပတ္သက္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းေတြကို ပုန္းလွ်ဳိးကြယ္လွ်ဳိးပိုင္ဆိုင္ၾကတဲ့သူေတြက အရင္ခ႐ုိနီေတြပါပဲ။ သူတို႔က အျမတ္ခြန္ေတြေရွာင္တာေတြ၊ လူ႕အခြင့္အေရးေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္မႈေတြအတြက္ အျပစ္ေပးမခံရေအာင္ ေရွာင္တာေတြမွာ ကြၽမ္းက်င္ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေဒသခံလူထုအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ဘ၀ကို လံုး၀လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားတဲ့သူေတြပါ’’
ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္၏ လကၡဏာမ်ား
ရမ္းၿဗဲကြၽန္းတြင္ တ႐ုတ္တို႔ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေပးထားသည့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈလုပ္ငန္းမ်ားက ျမန္မာအစိုးရ၏ တကယ့္ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား၏ မွတ္ေက်ာက္ျဖစ္ေနသည္။ ေကာင္းေသာလကၡဏာမ်ား ရွိေနသည္ကေတာ့ အေသအခ်ာပင္ ျဖစ္သည္။
ေဒသခံလူထုကို အေၾကာင္းၾကားအသိေပးရန္ႏွင့္ သူတို႔၏ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကို လက္ခံေျဖၾကားေပးရန္အတြက္ အစိုးရက ေကာ္မတီတစ္ရပ္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၿပီး စင္ကာပူအက်ဳိးေဆာင္အဖြဲ႕တစ္ခုျဖစ္သည့္ စီပီဂ်ီကိုလည္း ငွားရမ္းကာ စီမံကိန္းခ်မွတ္၍ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမည့္သူမ်ားကို ေရြးခ်ယ္မည္ ျဖစ္သည္။ ယင္းစီမံခ်က္တြင္ သဘာ၀၀န္းက်င္အေပၚ ႐ုိက္ခတ္မႈကို ေလ့လာသံုးသပ္ခ်က္လည္း ပါ၀င္သည္။
ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ၏ ပထမအဆင့္တြင္ ထုတ္လုပ္မႈ၊ အထူးသျဖင့္ ေဆာက္လုပ္ေရးပစၥည္းမ်ား၊ အ၀တ္အထည္ထုတ္လုပ္မႈႏွင့္ ေရလုပ္ငန္းကို အဓိကဦးစားေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း စီပီဂ်ီအက်ဳိးေဆာင္အဖြဲ႕က အီးေမးလ္တြင္ ေရးသားခဲ့သည္။ ‘‘ေဒသခံလူထုက ဒီစီမံခ်က္ရဲ႕ အဓိကလုပ္အားေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ သူတို႔နဲ႔ ဆက္သြယ္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ အတတ္ႏိုင္ဆံုးႀကိဳးစားသြားမယ္’’
ဇူလိုင္လတြင္ ေနာ္ေ၀းႏိုင္ငံအေျခစိုက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈအဖြဲ႕ EITI က ျမန္မာကို တူးေဖာ္ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း ပြင့္လင္းျမင္သာမႈဆိုင္ရာအဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ လက္ခံလိုက္သည္။
EITI ေအာက္တြင္ ႏုိင္ငံတစ္ခုသည္ ၎၏ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားကို မည္သို႔မည္ပံုစီမံခန္႔ခြဲေၾကာင္း လုပ္ငန္းစဥ္တိုးတက္မႈမ်ားကို ျပသထားသည့္ အစီရင္ခံစာတစ္ခုကို ၁၈ လအတြင္း ျပင္ဆင္ၿပီး တင္သြင္းရသည္။ ယင္းအခ်က္က ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ လွ်ဳိ႕၀ွက္လုပ္ကိုင္ေနၾကသည့္ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ ၿခံဳလႊာကို ဖယ္ရွားပစ္ႏိုင္ေရးအတြက္ သိသာသည့္ ေျခလွမ္းရပ္တစ္ခုပင္ ျဖစ္သည္။
ကမၻာ့ဘဏ္အတြက္ EITI ၏ အႀကံေပးပုဂိၢဳလ္တစ္ဦးျဖစ္သူ အမ္မာအာဗင္က ‘‘ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ ျပႆနာေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ လူထုေဆြးေႏြးမႈေတြ ျဖစ္လာေစဖို႔အတြက္ တကယ့္အခြင့္အခါေကာင္းႀကီး တစ္ရပ္ပါပဲ။ ဒီထဲမွာ အခြန္ဘ႑ာဆိုင္ရာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ လိုင္စင္ခ်ေပးတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ၊ ပိုင္ဆိုင္မႈကို ဆက္ခံတဲ့ကိစၥေတြနဲ႔ စာခ်ဳပ္စာတမ္းေတြကို ထုတ္ေဖာ္ျပသတာေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္’’
EITI ၏ ၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ဆိုင္ရာ ေငြလက္ခံမွတ္တမ္းမ်ားကို အမ်ားျပည္သူသိေအာင္ ေၾကညာေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ဦးသိန္းစိန္က ကတိျပဳခဲ့သည္။ ‘‘အေရးႀကီးဆံုးကေတာ့ ေငြေရးေၾကးေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လံုး၀ဥႆုံပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိၿပီး လူတိုင္းက ဒီတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းေတြက အခြန္ေငြေတြ ဘယ္ကိုသြားတယ္ဆိုတာကို သိႏိုင္ဖို႔ လုပ္ရပါမယ္’’ဟု ဦးသိန္းစိန္က ေျပာဆိုခဲ့သည္။
မေကာင္းသည့္ မ်ဳိးေစ့မ်ား
ယင္းသို႔ေသာ အာမခံမႈမ်ားကေတာ့ ထိုမွ်ပင္ျဖစ္သည္။ ဦးၫြန္႔ေရႊလို ရြာသားမ်ား၏ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈမ်ားက ခါးသီးလွေသာ အေတြ႕အႀကံဳမ်ားတြင္ အရင္းခံေနေလသည္။ အတိတ္ကဆိုလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သယံဇာတႂကြယ္၀မႈသည္ သာမန္အရပ္သားမ်ားအတြက္ ႂကြယ္၀မႈမဟုတ္ခဲ့ပါ။ တ႐ုတ္တို႔ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေပးထားသည့္ စီမံခ်က္ႀကီးမ်ားေၾကာင့္ ေဒသခံမ်ား ေျမယာေပ်ာက္ဆံုးခဲ့ရသည္ဟူေသာ စြပ္စြဲမႈမ်ားရွိခဲ့သည္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ လက္ပံေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီသတၱဳတြင္းတိုးခ်ဲ႕မႈအေပၚ ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္သူမ်ားကို အင္အားသံုးၿဖိဳခြဲခဲ့သည့္ ျဖစ္ရပ္က အၾကမ္းဖက္သည့္ အေျခအေနသို႔ ေရာက္ခဲ့သည္။ ရဲမ်ားက အျဖဴေရာင္ေဖာ့စဖရပ္သံုးၿပီး လူအုပ္ခြဲခဲ့သျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းႀကီးမ်ားအပါအ၀င္ လူဒါဇင္ေပါင္းမ်ားစြာ မီးေလာင္ဒဏ္ရာမ်ားျဖင့္ ေဆး႐ုံေရာက္လာခဲ့သည္။
တ႐ုတ္တို႔ တည္ေဆာက္မည့္ ၃ ဒသမ ၆ ဘီလီယံေဒၚလာတန္ ျမစ္ဆံုေရကာတာစီမံခ်က္ကို ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္သူမ်ားက ယခုႏွစ္ဆန္းပိုင္းတြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ႏိုင္ငံတစ္၀န္းျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး မိုင္ ၈၀၀ ေ၀းသည့္ ျမစ္ဆံုဆည္တည္ေဆာက္မည့္ ေနရာဆီသို႔ ခ်ီတက္သြားခဲ့ၾကသည္။ ယင္းေရကာတာစီမံခ်က္ကို ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ေခတၱရပ္ဆိုင္းထားခဲ့သည္။ ယင္းမတိုင္မီ တစ္ႏွစ္က စစ္တပ္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္တပ္မ်ားအၾကား တိုက္ပြဲေၾကာင့္ ဆည္စီမံကိန္းအနီးတြင္ တ႐ုတ္အလုပ္သမားတစ္ဦးႏွင့္ အျခားလူတခ်ဳိ႕ ေသဆံုးခဲ့ရသည္။
၂၀၁၅ အလြန္တြင္ တ႐ုတ္တို႔က ျမစ္ဆံုေရကာတာစီမံကိန္း ျပန္လည္စတင္မည္ကို ဆႏၵျပသူမ်ားက စိုးရိမ္ေနၾကသည္။ ယင္းမွထြက္သည့္ လွ်ပ္စစ္၏ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို ပို႔ေဆာင္ရန္ စီစဥ္ထားသည္။
ရမ္းၿဗဲကြၽန္းတြင္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားေတာ့ မစတင္ေသးပါ။ သို႔ေသာ္ မႏွစ္ၿမိဳ႕မႈမ်ားကို စတင္ေတြ႕ေနရၿပီျဖစ္သည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ေမာင္၀င္းႏိုင္၏ ေျမ ၂ ဧကကို ေရနံပိုက္လိုင္းတူးေဖာ္ေရးအတြက္ အာဏာပိုင္မ်ားက သိမ္းယူခဲ့သည္။
အစိုးရက လယ္သမားမ်ားကို နစ္နာေၾကးအျဖစ္ ေဒၚလာ ၄၅၀၀ ေပးခဲ့ေသာ္လည္း ယင္းေငြက အလ်င္အျမန္ပင္ ကုန္သြားခဲ့သည္။ ယခုအခါ သူ႕အတြက္ ၀င္ေငြရလမ္းမရွိေတာ့ပါ။ ‘‘ကြၽန္ေတာ္အိမ္တစ္လံုးေဆာက္တယ္ဗ်။ အဲဒါၿပီး ေနာက္တစ္ႏွစ္က်ေတာ့ ေငြက အားလံုးကုန္သြားတာပဲ’’ဟု သူက ႏွေျမာတသစြာေျပာသည္။
တ႐ုတ္အမ်ဳိးသားေရနံကုမၸဏီႏွင့္ ေဒသခံအာဏာပိုင္မ်ားအား ေရနံပိုက္လိုင္းအတြက္ ေျမယာသိမ္းမႈမ်ား တိုင္တည္ရန္ ႀကိဳးစားၾကေသာ ရြာသားမ်ားကို အစပိုင္းတြင္ ဖမ္းဆီးျခင္းမ်ားျဖင့္ ရဲမ်ားက တုံ႔ျပန္ခဲ့ၾကၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္မွ နစ္နာေၾကးေပးရန္ ကမ္းလွမ္းလာျခင္း ျဖစ္သည္။
ရမ္းၿဗဲကြၽန္းေပၚက တံငါမ်ားကလည္း ေရနံပိုက္လိုင္းစတင္သည့္ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ကစၿပီး ငါးဖမ္းရမႈ သံုးပံုႏွစ္ပံုေလ်ာ့နည္းသြားသည္ဟု ဆိုသည္။
ဒီေရေရာက္ေတာစပ္ရွိ ယိုင္နဲ႔နဲ႔စင္ျဖင့္ ငါးဒိုင္ဖြင့္ထားသည့္ ဦးတင္ၾကည္က ေရနံပိုက္လိုင္းအနီးတြင္ ဖမ္းဆီးရမိသည့္ ငါးမ်ားကို၀ယ္ၿပီး ေက်ာက္ျဖဴတြင္ သြားေရာက္ေရာင္းခ်သည္။ ေရနံပိုက္လိုင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုမွ ေမးျမန္းေျပာဆိုျခင္းမရွိခဲ့ဟု သူကေျပာျပသည္။ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ခ်ိန္တြင္ ငါးဖမ္းပိုက္မ်ားခ်ထားရာ ကမ္း႐ိုးတန္းတစ္ေလွ်ာက္ ေက်ာက္ေတာင္ႀကီးမ်ားကို ၿဖိဳခ်ခဲ့သျဖင့္ မည္သို႔မွ် ငါးဖမ္း၍ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ဟု သူကဆိုသည္။
ပို၍ဆိုးသည္က သေဘၤာလမ္းေၾကာင္းအတြက္ဟုဆိုကာ ေရနက္ပိုင္းတြင္လည္း ငါးဖမ္းခြင့္ပိတ္ပင္လိုက္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ေရနံတင္သေဘၤာႀကီးမ်ား၏ လမ္းေၾကာင္းကို ငါးဖမ္းေလွမ်ားက အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစသည္ဟူ၏။
ယခင္က သူ၏လုပ္ငန္းမွ တစ္ႏွစ္လွ်င္ အသားတင္အျမတ္ေငြ က်ပ္ ၁၀ သန္း (ေဒၚလာ ၁၀,၅၀၀)ရရွိေၾကာင္း ဦးတင္ၾကည္ကဆိုသည္။ ယင္းအျမတ္ေငြမ်ားက နိ႒ိတံသြားခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အျခားရြာသားမ်ားႏွင့္အတူ ေရနံပိုက္လိုင္းဆန္႔က်င္ဆႏၵျပရာတြင္ သူ၀င္ပါခဲ့သည္။ ရဲကဖမ္းၿပီး သူ႕ကို ေထာင္ႏွစ္လခ်ခဲ့သည္။ ‘‘အခုေတာ့ ကြၽန္ေတာ္၀င္ေငြလည္း မရွိေတာ့ဘူး။ မိသားစုအတြက္ ကုန္တာပဲရွိေတာ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို ဖမ္းမယ့္အစား အစိုးရက ဒီျပႆနာကို ေျဖရွင္းေပးသင့္တယ္’’
ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္တြင္ေတာ့ အက်င့္ေဟာင္းမ်ားျပင္ရန္ ခက္ေနသည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ ၂ ႏွစ္အတြင္း အစိုးရက ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္ ၂၀ ႏွင့္ ကုန္းတြင္းလုပ္ကြက္ ၁၆ ကြက္ကို ေလလံပစ္ခဲ့သည္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈအေၾကာင္း ေျပာဆိုေနေသာ္လည္း ယင္းေရနံလုပ္ကြက္မ်ားကို ေလလံရသြားသည့္ ကုမၸဏီ၏ အက်ဳိးခံစားခြင့္ရသူအမ်ားစုကို မသိရဘဲ သံသယျဖစ္ဖြယ္ေတြ႕ရေၾကာင္း တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေနသည့္ Global Witness အဖြဲ႕ႀကီးက ေျပာဆိုလိုက္သည္။
‘‘အမည္မေဖာ္တဲ့ကုမၸဏီေတြက လာဘ္စားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ၊ ရာဇ၀တ္သမားေတြနဲ႔ အခြန္ေရွာင္တဲ့သူေတြအတြက္ ႏိုင္ငံတကာထြက္ေပါက္ေပးေနတဲ့ နည္းလမ္းႀကီးလိုပါပဲ’’ဟု Global Witness အဖြဲ႕ႀကီးမွ ဂ်ဴမန္းကပ္ဘာက ေျပာဆိုသည္။
‘‘အာဏာရွိတဲ့ တစ္သီးပုဂၢလေတြကို သူတို႔ ဘယ္သူေတြျဖစ္တယ္၊ ဘာေတြလုပ္ေနတယ္ဆိုတာေတြကို ဖံုးကြယ္ခြင့္ေပးထားတဲ့အတြက္ အဲဒီလူေတြက ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ေတြကို ေစ်းမတန္တဆႏွိမ္ၿပီး ကိုယ့္ဘာသာ ျပန္၀ယ္ခြင့္ရတဲ့အေျခအေနကို ဖန္တီးေပးႏိုင္ပါတယ္’’
ထို႔အျပင္ ကုမၸဏီကို လွ်ဳိ႕၀ွက္ထားျခင္းက ယခင္စစ္အစိုးရအဖြဲ႕၀င္မ်ားကို ေငြလႊဲေပးရာတြင္ အကူအညီျဖစ္ေစသျဖင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ဆက္လက္ေႏွာင့္ယွက္ေပးရန္ အေထာက္အကူေပးေနျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။
ေရနံ၏ သီခ်င္းသံ
ရမ္းၿဗဲကြၽန္း၏ အေနာက္ဘက္ကမ္းေျခရွိ လိပ္ေအးရြာ၏ ပင္လယ္ဘက္က စပါးခင္းမ်ားတြင္ ေမာင္ေအး၏ မိသားစုမ်ဳိးဆက္သံုးဆက္က ေရနံ၏သီခ်င္းသံကို နာယူရင္း ႀကီးျပင္းခဲ့ၾကသည္။
ယင္းသီခ်င္းသံဆိုသည္မွာ တြင္းထဲသို႔ ပံုးျပဳတ္က်သည့္အသံ ျဖစ္သည္။ ‘‘ေရနံကို ပံုးကထိလုိက္တဲ့အခါ အသံေပ်ာ့ေပ်ာ့ေလးကို ကြၽန္ေတာ္ၾကားရတယ္။ ေရကိုထိရင္ေတာ့ အသံကမာတယ္။ ပိုက်ယ္တယ္’’ဟု သူက ရွင္းျပသည္။ ကမ္းေျခကို ခပ္ေျပေျပ ႏွိမ့္ဆင္းသြားသည့္ သူ၏ေျမကြက္ေပၚတြင္ လူေနအိမ္ေဆာက္မည္ဟု အထူးစီးပြားေရးဇုန္ေကာ္မတီ၏ေျမပံုက ေဖာ္ျပထားသည္။ ဟိုတယ္လည္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္မည္။ အရင္းအျမစ္ကို အသည္းအသန္လိုအပ္ေနေသာ တ႐ုတ္တို႔က ၁၉၉၀ ေႏွာင္းပိုင္းမွစ၍ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အထိ အေနာက္က စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔ထားခ်ိန္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားအားလံုးကို ေနရာယူထားၿပီး ျဖစ္သည္။ ယင္းအခ်ိန္က ျမန္မာႏိုင္ငံကို တ႐ုတ္လက္ေ၀ခံႏိုင္ငံငယ္ ျဖစ္လာမည္ကို စိုးရိမ္ခဲ့ၾကသည့္ ျမန္မာအရာရွိမ်ားက ဥေရာပႏွင့္ အေမရိကန္တို႔ကို ဆြဲေဆာင္ၿပီး ႏိုင္ငံျခားမွ လႊမ္းမိုးမႈခ်ိန္ခြင္လွ်ာမွ်တေရး စတင္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကသည္။
‘‘ေရနံခ်မ္းသာတဲ့ႏိုင္ငံေတြက သာမန္အားျဖင့္ဆိုရင္ လိုင္စင္ခ်တဲ့အခါ ကြဲျပားတဲ့ ေရနံကုမၸဏီအမ်ဳိးမ်ဳိးရေအာင္ ႀကိဳးစားၾကတယ္။ ဒါမွလည္း ႏိုင္ငံေရးအရ အက်ဳိးအမ်ားဆံုးျဖစ္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္မွာျဖစ္သလို သူတို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ ေဒသႏၲရႏိုင္ငံေရးၾသဇာျဖန္႔ၾကက္ႏိုင္ဖို႔လည္း ျဖစ္တယ္’’ဟု ၿဗိတိန္အေျခစိုက္ႏိုင္ငံတကာတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္း အက်ဳိးေဆာင္တစ္ဦးျဖစ္သူ ဂ်ီးလ္ရန္ကယ္မန္က ေျပာဆိုသည္။
‘‘ဒီေတာ့ ျမန္မာက တ႐ုတ္တစ္ဦးတည္းမဟုတ္ဘဲ ဥေရာပ၊ ေျမာက္အေမရိကနဲ႔ အာဆီယံရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြကို ခြဲေပးဖို႔လုပ္တာက ဘာမွအံ့ၾသစရာမရွိပါဘူး’’။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိသည့္ စီမံခန္႔ခြဲမႈကို က်င့္သံုးမႈမရွိမခ်င္း၊ ႂကြယ္၀မႈမ်ားကို သူ႕ျပည္သူမ်ားကို ျပန္လည္ေပးအပ္မႈမရွိမခ်င္း မည္သည့္ႏိုင္ငံျခားအာဏာပိုင္က အခြင့္အေရးရသည္ဆိုသည့္အခ်က္က ရမ္းၿဗဲကြၽန္းမွ လူထုအတြက္ သိပ္ေတာ့ျခားနားမႈမရွိပါ။
‘‘ကြၽန္ေတာ္က ဒီေျမကိုခ်စ္တယ္’’ ေရနံစိမ္းကို ပံုးထဲဂ႐ုတစိုက္ေလာင္းထည့္ရင္း ေမာင္ေအးက ေျပာလိုက္သည္။ ‘‘ဒီမွာေနတဲ့လူေတြအတြက္ေတာ့ ေနျပည္ေတာ္မွာရွိတဲ့အစိုးရက ဂ႐ုမစိုက္ပါဘူးဗ်ာ’’
(National Geographic မဂၢဇင္းပါ ေဆာင္းပါးရွင္ ဟီးယား၀ါဒ္ေဟာလန္၏ In Myanmar, China's Scramble for Energy Threatens Livelihoods of Villagers ေဆာင္းပါးကို ခင္ေမေဇာ္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။)
http://7daydaily.com/story/20299#.VA_rO0DYH0s
ရခိုင္ျပည္နယ္ ရမ္းၿဗဲကြၽန္းရြာေလးေပၚက ယိုင္နဲ႔နဲ႔အရက္ဆိုင္တြင္ ျဖစ္ပ်က္သမွ်အတြက္ ၾကမၼာဆိုးကိုသာ ယိုးမယ္ဖြဲ႕ေနၾကပံုရသည္။ ဖုန္အလိမ္းလိမ္းႏွင့္ တစ္ကိုယ္ေတာ္ ေရနံတူးသူ ဦးၫြန္႔ေရႊတစ္ေယာက္ ခ်န္းဘီယာေႏြးေႏြး တစ္ဘူးကိုပင္ အားပါးတရေမာ့ခ်လိုက္ရင္း လတ္တေလာ တ႐ုတ္တို႔တြန္းအားေၾကာင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ လိႈင္လိႈင္တူးေနသည့္အေပၚ ညည္းညဴလိုက္ည္။
‘‘ဒီကေန႔ တ႐ုတ္ေတြက အျမတ္အစြန္းေတြ အမ်ားႀကီးရၾကတာ။ ေဒသခံေတြက ဘာမွရတာမဟုတ္ဘူး။ ငါးႀကီးရဖို႔ ငါးစာေတာ့လိုတာေပါ့’’
စီမံကိန္းမ်ားက ေဒသခံမ်ား၏ဘ၀မ်ားအေပၚ ႐ုိက္ခတ္ေစခဲ့သည္ (ဓာတ္ပုံ− Hereward Holland)
ဤအရာကိုပင္ အိမ္လုပ္ကာေနရသည့္ ဦးၫြန္႔ေရႊ၏ ေရနံတူးသည့္ ၀ါးဆိုင္းကို မၾကာမီ ေရႊ႕ေပးရေတာ့မည္။ ဤေနရာကို အထူးစီးပြားေရးဇုန္ႏွင့္ ကူးသန္းသြားလာေရးလမ္းဆံု လုပ္ေတာ့မည္။ တ႐ုတ္တို႔၏ စြမ္းအင္နယ္နိမိတ္ ခ်ဲ႕ထြင္ေရးအစီအစဥ္ႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရးလံုၿခံဳမႈ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအတြက္ အေရးပါလွေသာ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခု ျဖစ္လာမည္။
ရမ္းၿဗဲကြၽန္းသည္ အိႏိၵယသမုဒၵရာႏွင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း ယူနန္ျပည္နယ္ကို သြယ္တန္းထားသည့္ မိုင္ ၇၇၀ ရွည္လ်ားသည့္ ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္း၏ အေနာက္ဘက္ဂိတ္ဆံုး ျဖစ္ေနသည္။ ယင္းပိုက္လိုင္းက အေမရိကန္တို႔ ေစာင့္ၾကပ္ေနေသာ မလကၠာေရလက္ၾကားကို ေရွာင္ကြင္းေဖာက္လုပ္သြယ္တန္းထားသည္။
လူဦးေရသန္းတစ္ေထာင့္သံုးရာေက်ာ္ျဖင့္ စီးပြားေရးအတက္ျမန္လာေနသည့္ တ႐ုတ္တို႔က စြမ္းအင္ကို ငမ္းငမ္းတက္လိုေနသည္။ တ႐ုတ္တို႔က ကမၻာ့အႀကီးဆံုး စြမ္းအင္အသံုးျပဳသူ၊ ထုတ္လုပ္သူအျဖစ္ အေမရိကန္ကို မၾကာမီေက်ာ္တက္သြားလိမ့္မည္ဟု အေမရိကန္စြမ္းအင္ဆိုင္ရာဌာနက ဆိုသည္။
မၾကာေသးမီက ၿပီးစီးသြားခဲ့သည့္ ေရနံပိုက္လိုင္းက ၆ မိုင္ခြဲမွ်သာ ရွည္လ်ားသည့္ ဤကြၽန္းငယ္ေလးကို စတင္႐ိုက္ခတ္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ကုန္သြယ္မႈ၏ ဗဟိုခ်က္မတစ္ခုဆိုရလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ခ်ဳိ႕ငဲ့ေသာ အေနာက္ဘက္ကမ္းေျခက စင္ကာပူလိုျဖစ္လာရန္ ျဖစ္သည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္က ကမ္းလြန္ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕လုပ္ကြက္မွ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ ၆၆ ဒသမ ၆ ကုဗေပ (၁ ဒသမ ၈ ဘီလီယံကုဗမီတာ)ကို တ႐ုတ္သို႔ တင္ပို႔ခဲ့သည္။ ယခု ေရနံပိုက္လိုင္းက ဤႏွစ္အတြင္း စတင္ရန္ရွိၿပီး အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အာဖရိကတို႔မွ ေရနံစည္ေပါင္း ေလးသိန္းေက်ာ္ (၄၄၀,၀၀၀)ကို ေန႔စဥ္သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေပးႏိုင္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ထားသည္။
‘‘အထူးစီးပြားေရးဇုန္’’၏ ပထမအဆင့္တြင္ လာမည့္ ၁၀ ႏွစ္အတြင္း ေျမဧကေပါင္း ၂၄၇၁ ေပၚတြင္ ဇုန္တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ ၁၂,၃၅၅ ဧကေပၚတြင္ လူေနအိမ္မ်ားႏွင့္ ရမ္းၿဗဲကြၽန္း၏ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းတြင္ ေရနက္ဆိပ္ကမ္းတစ္ခု ေဆာက္လုပ္ေရးတို႔ပါ၀င္သည္။
ႏွစ္ေပါင္းရာခ်ီေနၿပီျဖစ္သည့္ ဦးၫြန္႔ေရႊလို ေဒသခံရြာသားမ်ား၏ ေရနံတူးလုပ္ငန္းမ်ားက မေရရာေတာ့ပါ။
ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ပတ္သက္၍ နယူးေယာက္အေျခစိုက္ သဘာ၀အရင္းအျမစ္စီမံခန္႔ခြဲမႈဆိုင္ရာ သိပၸံကဲ့သို႔ေသာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈအဖြဲ႕မ်ားက စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကျဖစ္ေနရသည့္ ျဖစ္ရပ္မ်ားတြင္ ဦးၫြန္႔ေရႊရင္ဆိုင္ေနရသည့္ အေျခအေနမ်ဳိးလည္း ပါ၀င္သည္။ ႏိုင္ငံ၏ အရင္းအျမစ္မ်ားကို တူးဆြေမႊေႏွာက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ေဒသခံမ်ား အျမတ္ထုတ္ခံရ၊ ဖိႏွိပ္ခံရကာ ဆက္လက္ၿပီး ဆင္းရဲခြၽတ္ၿခံဳက်ေနသည့္ အေျခအေနမ်ားပင္ ျဖစ္သည္။
ျမန္မာအမ်ားအျပားအတြက္ လက္ရွိႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားျဖစ္သည့္ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ျပန္လႊတ္ေပးျခင္း၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ားႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးျခင္းတို႔က စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈမ်ား ဖယ္ရွားေပးရန္အတြက္ ဟန္ျပသက္သက္ လူျမင္ေကာင္းရန္ လုပ္ေနျခင္းမ်ားလား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အမွန္တကယ္ပင္ ဖိႏွိပ္သည့္ အက်ည္းတန္လွသည့္ သမိုင္းကကြက္ကို အဆံုးသတ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈေလလားဆိုသည္က မေသခ်ာ မရွင္းလင္းလွပါ။ ဦးၫြန္႔ေရႊဘက္က အျမင္ကေတာ့ အစိုးရ၏ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈအေပၚ သဲသဲမဲမဲျဖစ္ေနပံုက အာဏာရွင္လက္သစ္ပံုစံတစ္ခု ျဖစ္သည္ဟူ၏။ ရမ္းၿဗဲကြၽန္းေလးေပၚက ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈမ်ားက သူ႔ကို အလုပ္လက္မဲ့အိုးမဲ့အိမ္မဲ့အျဖစ္ တြန္းပို႔မည္ကို စိုးရိမ္ေနသည္။
‘‘ရခိုင္မွာ အရင္းအျမစ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က အဲဒါေတြလည္း လိုခ်င္တယ္’’
လက္ယက္တြင္းမ်ားမွသည္ ကမ္းလြန္ေရနံတူးေဖာ္မႈမ်ားဆီသို႔
ေရနံေတာင္ဟု ေဒသခံမ်ား ေခၚဆိုၾကသည့္ေနရာတြင္ အမိုးခြၽန္ခြၽန္ႏွင့္ ေဆာက္ထားသည့္ တဲေလးမ်ား ဟိုတစ္ကြက္ဒီတစ္ကြက္ရွိေနၿပီး ျငမ္းဆင္ထားသည့္ ပိရမစ္မ်ား ေတာင္ေၾကာတစ္ေလွ်ာက္ျပန္႔ေနသလို ထင္ရသည္။ ဦးၫြန္႔သန္းလို တြင္းပိုင္ရွင္မ်ားက ေၾကးနီေရာင္အရည္ ရွစ္ဂါလန္ခန္႔ကို ေျမတြင္းမွ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် တူးေဖာ္ရရွိၾကသည္။ ဓာတ္ဆီလိုအနံ႔ရသည့္ ရမ္းၿဗဲေရနံစိမ္းကို အနီးအနားက ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕တြင္ ေရႊ႕ေျပာင္းတဲမ်ားျဖင့္ သန္႔စင္ခဲ့ဖူးသည္။ ယင္းေနာက္ ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္ႏွင့္ ကားမ်ားအတြက္ ေရာင္းခ်ခဲ့ေသာ္လည္း ဆီသန္႔စင္ေရးလုပ္ငန္းက အႏၲရာယ္မ်ားလွသည္။ ယခုအခါတြင္မူ ပို၍စိတ္ခ်ရေသာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ဓာတ္ဆီမ်ားကို ပို႔ေဆာင္လာေနၿပီ ျဖစ္သည္။
တစ္ေန႔တူးသည့္ ေရနံစိမ္းအတြက္ ၁၄,၀၀၀ က်ပ္ (၁၄ ေဒၚလာခန္႔)ရေၾကာင္း ဦးၫြန္႔သန္းက ေျပာျပသည္။ ေစ်းခ်ဳိသည့္ ေရနံဆီအျဖစ္ သံုးၾကသည္။ ရသမွ်ကို ရြာက သူ႕မိန္းမထံပို႔ေပးသည္။ တစ္နာရီခန္႔ လမ္းေလွ်ာက္ရသည့္ ရြာျဖစ္ေသာ္လည္း အိမ္ျပန္ရန္ေတာ့ သူအခ်ိန္သိပ္မေပးႏိုင္။
ေရနံစိမ္းတူးသည့္နည္းကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုလိုနီေခတ္ကတည္းက မ်ဳိးဆက္အဆင့္ဆင့္ လက္ဆင့္ကမ္းေပးခဲ့ေသာနည္းပင္ ျဖစ္သည္။ ၀ါး (သို႔မဟုတ္) အျပာေရာင္ ပလတ္စတစ္ပိုက္ျဖင့္ လုပ္ထားသည့္ ေတာ္ပီဒိုပံုစံထိပ္ဖူးကို တူးထားေသာ က်င္းသို႔ခ်သည္။ ေရနံစိမ္းျပည့္လာသည့္ ထိပ္ဖူးကို အေပၚကို ႀကိဳးျဖင့္ လက္ႏွင့္ဆြဲတင္သည္ (သို႔မဟုတ္) တြဲထုပ္တန္းတြင္ တြဲထားသည့္ ေမာင္းႏွင့္ဆြဲတင္သည္။
သို႔ရာတြင္ ေခတ္မီေရနံရွာေဖြတူးေဖာ္ျခင္းက ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားကို ၀င္ေရာက္ေနေလၿပီ။ ၿပီးခဲ့သည့္ ဧၿပီလပိုင္းက ေလလံပစ္ခဲ့သည့္ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္ ၂၀ ကို ပံ့ပိုးေပးရန္ ဤေနရာတြင္ ပင္လယ္ဆိပ္ခံတစ္ခုေဆာက္ရန္ ျမန္မာအစိုးရက စီစဥ္ထားသည္။ အေနာက္ႏိုင္ငံ ေရနံကုမၸဏီမ်ားျဖစ္သည့္ Shell, ENI, Total, Chevron တို႔ပါ၀င္သည့္ အစုအစပ္ ျဖစ္သည္။
ဒုတိယအႀကီးဆံုး ကမၻာ့ေရနံေဖာက္သည္ႀကီး တ႐ုတ္မပါ၀င္လာျခင္းက ထူးဆန္းေနသည္။ ျမန္မာက သူ၏ႏိုင္ငံတကာမဟာမိတ္မ်ားအား စည္းတားထားပံုရေၾကာင္း ေကာလာဟလမ်ား ထြက္ေပၚလာသည္။ သို႔ေသာ္ တ႐ုတ္က ျမင္ကြင္းမွ ေပ်ာက္ကြယ္မသြားပါ။ ေဘဂ်င္းက ျမန္မာ၊ အထူးသျဖင့္ ရမ္းၿဗဲကြၽန္းကို လံုၿခံဳမႈမ်ား၊ ျမန္ဆန္ေသာ ကုန္သြယ္မႈမ်ား၏ အဓိကေသာ့ခ်က္အျဖစ္ ျမင္ထားသည္။
ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ ပိုက္လိုင္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ ရထားလမ္းမ်ား၊ ကားလမ္းမ်ား ေဖာက္လုပ္ရန္ အစီအစဥ္ရွိေနသည္။ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ခ်ိန္ကလည္း တိုေတာင္းၿပီး ပင္လယ္ဓားျပမ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ေနသည့္ ေရျပင္ကို ေရွာင္ရွားႏိုင္သည့္ စီးပြားေရးပင္မလမ္းေၾကာင္းႀကီး တည္ေထာင္ရန္ႏွင့္ ပို၍အေရးႀကီးသည္က မလကၠာေရလက္ၾကားအသံုးျပဳရာတြင္ အေမရိကန္ႏွင့္ ေရွ႕ေလွ်ာက္ရင္ဆိုင္စရာမလိုသည့္ အာမခံခ်က္ ျဖစ္သည္။
လြန္ခဲ့သည့္ ၁၀ ႏွစ္ ဤေရနံပိုက္လိုင္းအစီအစဥ္ကို တင္ျပခဲ့စဥ္က တ႐ုတ္စီးပြားေရးပညာရွင္မ်ားက စိုးရိမ္တႀကီးျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။
‘‘တ႐ုတ္ရဲ႕ အဓိကေရနံတင္ပို႔မႈက အေရွ႕အလယ္ပိုင္းနဲ႔ အာဖရိကတို႔က ျဖစ္တယ္။ လက္ရွိ မလကၠာေရလက္ၾကားအေျခအေနကိုၾကည့္ရင္ တျခားသင့္ေတာ္တဲ့နည္းတစ္ခုခုကို ေရြးရေတာ့မယ္။ အေမရိကန္ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္ ေရာက္ဖို႔ဆိုတာက တ႐ုတ္အတြက္ အင္မတန္ အႏၲရာယ္မ်ားလြန္းတယ္’’ဟု အစီအစဥ္ကို ပူးတြဲေရးသားတင္ျပခဲ့သူ လီခ်န္ရန္းက ၂၀၀၄ ခုႏွစ္တြင္ စထရိတ္တိုင္မ္းသတင္းစာကို ေျပာဆိုခဲ့သည္။
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အစစ္အမွန္လား ဟန္ျပလား
ေက်ာက္ျဖဴမွ မိနစ္ ၄၀ ေမာ္ေတာ္ခရီးက သင့္ကို ရမ္းၿဗဲကြၽန္း၏ ေအးေဆးၿငိမ္သက္ေနသည့္ ျဖဴညစ္ညစ္ စစ္သေဘၤာဆိပ္ခံအစုအပံုကို ေက်ာ္ျဖတ္ၿပီး ေရနံပိုက္လိုင္း၏ အေနာက္ဘက္ဂိတ္ဆံုးျဖစ္သည့္ ဆိပ္ကမ္းကို ေခၚေဆာင္သြားလိမ့္မည္။
မၾကာမီ ေရနံကိုစုပ္ယူေတာ့မည့္ ျမင့္မားစီးမိုးေနေသာ လိေမၼာ္ေရာင္ ပိုက္လိုင္းမ်ားတစ္ေလွ်ာက္ ျဖတ္ေမာင္းသြားစဥ္ ေရႊဂက္စ္လႈပ္ရွားမႈစည္း႐ုံးသူတစ္ဦးျဖစ္သူ ကိုစိုးေရႊက ျမန္မာႏိုင္ငံအေရး သူ႕အျမင္မ်ားကို ေျပာျပေနသည္။
‘‘အရင္စစ္အစိုးရနဲ႔ အခုအစိုးရသစ္က အတူတူပါပဲ။ အက်ႌပဲလဲလိုက္တာပါ’’ဟု ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ တက္လာသည့္ အရပ္သားတစ္ပိုင္းအစိုးရကို ရည္ၫႊန္းေျပာဆိုလိုက္သည္။ အေနာက္ႏိုင္ငံသံတမန္မ်ားက ယင္းေရြးေကာက္ပြဲကို အလိမ္အညာအျဖစ္ လက္ခံထားၾကသည္။
အ၀တ္လဲလိုက္ေသာ္လည္း လူထုအက်ဳိးကို မငဲ့ကြက္သည့္ ဤလူမ်ားကပင္ တိုင္းျပည္၏ အရင္းအျမစ္မ်ားကို ဆက္လက္၍ လုယက္ရယူေနမည္ကို သူကစိုးရိမ္ေနသည္။
အစိုးရသစ္တြင္ ယခင္စစ္အစိုးရႏွင့္ အဆက္အသြယ္ေကာင္းလွသည့္ ပင္စင္စား စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းမ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ေနသည္။
၁၉၄၈ ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရခ်ိန္တြင္ ျမန္မာသည္ ကမၻာ့သို႔ ဆန္အမ်ားဆံုးတင္ပုိ႔သည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္ခဲ့ၿပီး အာရွတစ္ခြင္လံုးတြင္ အေကာင္းဆံုးပညာေရးတကၠသိုလ္မ်ားရွိခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအပါအ၀င္ ျဖစ္ခဲ့သည္။
ရာစုႏွစ္ထက္၀က္ခန္႔ အာဏာရွင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈႏွင့္ ညံ့ဖ်င္းသည့္ စီးပြားေရးစီမံခန္႔ခြဲမႈတို႔က ႏိုင္ငံကို အစိတ္စိတ္အႁမႊာႁမႊာျဖစ္ေစခဲ့ၿပီး ဆင္းရဲတြင္းနက္ေစခဲ့သည္။
ေျမေပၚေျမေအာက္သယံဇာတမ်ားျဖစ္သည့္ ေရနံ၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕၊ သစ္၊ ရွားပါးသတၱဳ၊ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ား တန္းစီေနခ်ိန္၊ ေစ်းေပါေသာ လုပ္အားခမ်ားကို အသံုးခ်ႏိုင္မည့္ အစိုးရသစ္၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားအတြက္ အေမရိကန္ႏွင့္ ဥေရာပတို႔ထံမွ အားေပးသံသဲ့သဲ့မွ်သာ ထြက္ေပၚခဲ့သည္။
သဘာ၀သယံဇာတအရင္းအျမစ္မ်ား ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးသိပၸံမွ ဘီလီကိုက္က ျမန္မာသည္ အတိတ္ကလိုပင္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမရွိသည့္ စီးပြားေရးစနစ္မ်ဳိးကို ဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္သြားႏိုင္သည့္ အႏၲရာယ္ရွိေနေၾကာင္း ေျပာဆိုလိုက္သည္။ ယင္းစနစ္တြင္ လူတစ္စုကသာ အက်ဳိးမ်ားၿပီး ေအာက္ေျခလူထုကို အက်ဳိးအျမတ္မ်ား သက္ေရာက္မႈမရွိပါ။ စီးပြားေရးကို အလ်င္အျမန္ဖြင့္လွစ္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ ျပည္တြင္းကုမၸဏီမ်ား ဖက္စပ္လုပ္ရန္ အားေပးမႈမ်ားသည္ အတြင္းသိမ်ားကိုသာ အခြင့္အလမ္းေကာင္းမ်ားရေစခဲ့သည္ဟု သူကေထာက္ျပခဲ့သည္။
‘‘ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြနဲ႔ ပတ္သက္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းေတြကို ပုန္းလွ်ဳိးကြယ္လွ်ဳိးပိုင္ဆိုင္ၾကတဲ့သူေတြက အရင္ခ႐ုိနီေတြပါပဲ။ သူတို႔က အျမတ္ခြန္ေတြေရွာင္တာေတြ၊ လူ႕အခြင့္အေရးေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္မႈေတြအတြက္ အျပစ္ေပးမခံရေအာင္ ေရွာင္တာေတြမွာ ကြၽမ္းက်င္ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေဒသခံလူထုအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ဘ၀ကို လံုး၀လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားတဲ့သူေတြပါ’’
ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္၏ လကၡဏာမ်ား
ရမ္းၿဗဲကြၽန္းတြင္ တ႐ုတ္တို႔ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေပးထားသည့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈလုပ္ငန္းမ်ားက ျမန္မာအစိုးရ၏ တကယ့္ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား၏ မွတ္ေက်ာက္ျဖစ္ေနသည္။ ေကာင္းေသာလကၡဏာမ်ား ရွိေနသည္ကေတာ့ အေသအခ်ာပင္ ျဖစ္သည္။
ေဒသခံလူထုကို အေၾကာင္းၾကားအသိေပးရန္ႏွင့္ သူတို႔၏ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကို လက္ခံေျဖၾကားေပးရန္အတြက္ အစိုးရက ေကာ္မတီတစ္ရပ္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၿပီး စင္ကာပူအက်ဳိးေဆာင္အဖြဲ႕တစ္ခုျဖစ္သည့္ စီပီဂ်ီကိုလည္း ငွားရမ္းကာ စီမံကိန္းခ်မွတ္၍ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမည့္သူမ်ားကို ေရြးခ်ယ္မည္ ျဖစ္သည္။ ယင္းစီမံခ်က္တြင္ သဘာ၀၀န္းက်င္အေပၚ ႐ုိက္ခတ္မႈကို ေလ့လာသံုးသပ္ခ်က္လည္း ပါ၀င္သည္။
ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ၏ ပထမအဆင့္တြင္ ထုတ္လုပ္မႈ၊ အထူးသျဖင့္ ေဆာက္လုပ္ေရးပစၥည္းမ်ား၊ အ၀တ္အထည္ထုတ္လုပ္မႈႏွင့္ ေရလုပ္ငန္းကို အဓိကဦးစားေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း စီပီဂ်ီအက်ဳိးေဆာင္အဖြဲ႕က အီးေမးလ္တြင္ ေရးသားခဲ့သည္။ ‘‘ေဒသခံလူထုက ဒီစီမံခ်က္ရဲ႕ အဓိကလုပ္အားေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ သူတို႔နဲ႔ ဆက္သြယ္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ အတတ္ႏိုင္ဆံုးႀကိဳးစားသြားမယ္’’
ဇူလိုင္လတြင္ ေနာ္ေ၀းႏိုင္ငံအေျခစိုက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈအဖြဲ႕ EITI က ျမန္မာကို တူးေဖာ္ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း ပြင့္လင္းျမင္သာမႈဆိုင္ရာအဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ လက္ခံလိုက္သည္။
EITI ေအာက္တြင္ ႏုိင္ငံတစ္ခုသည္ ၎၏ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားကို မည္သို႔မည္ပံုစီမံခန္႔ခြဲေၾကာင္း လုပ္ငန္းစဥ္တိုးတက္မႈမ်ားကို ျပသထားသည့္ အစီရင္ခံစာတစ္ခုကို ၁၈ လအတြင္း ျပင္ဆင္ၿပီး တင္သြင္းရသည္။ ယင္းအခ်က္က ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ လွ်ဳိ႕၀ွက္လုပ္ကိုင္ေနၾကသည့္ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ ၿခံဳလႊာကို ဖယ္ရွားပစ္ႏိုင္ေရးအတြက္ သိသာသည့္ ေျခလွမ္းရပ္တစ္ခုပင္ ျဖစ္သည္။
ကမၻာ့ဘဏ္အတြက္ EITI ၏ အႀကံေပးပုဂိၢဳလ္တစ္ဦးျဖစ္သူ အမ္မာအာဗင္က ‘‘ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ ျပႆနာေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ လူထုေဆြးေႏြးမႈေတြ ျဖစ္လာေစဖို႔အတြက္ တကယ့္အခြင့္အခါေကာင္းႀကီး တစ္ရပ္ပါပဲ။ ဒီထဲမွာ အခြန္ဘ႑ာဆိုင္ရာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ လိုင္စင္ခ်ေပးတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ၊ ပိုင္ဆိုင္မႈကို ဆက္ခံတဲ့ကိစၥေတြနဲ႔ စာခ်ဳပ္စာတမ္းေတြကို ထုတ္ေဖာ္ျပသတာေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္’’
EITI ၏ ၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ဆိုင္ရာ ေငြလက္ခံမွတ္တမ္းမ်ားကို အမ်ားျပည္သူသိေအာင္ ေၾကညာေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ဦးသိန္းစိန္က ကတိျပဳခဲ့သည္။ ‘‘အေရးႀကီးဆံုးကေတာ့ ေငြေရးေၾကးေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လံုး၀ဥႆုံပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိၿပီး လူတိုင္းက ဒီတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းေတြက အခြန္ေငြေတြ ဘယ္ကိုသြားတယ္ဆိုတာကို သိႏိုင္ဖို႔ လုပ္ရပါမယ္’’ဟု ဦးသိန္းစိန္က ေျပာဆိုခဲ့သည္။
မေကာင္းသည့္ မ်ဳိးေစ့မ်ား
ယင္းသို႔ေသာ အာမခံမႈမ်ားကေတာ့ ထိုမွ်ပင္ျဖစ္သည္။ ဦးၫြန္႔ေရႊလို ရြာသားမ်ား၏ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈမ်ားက ခါးသီးလွေသာ အေတြ႕အႀကံဳမ်ားတြင္ အရင္းခံေနေလသည္။ အတိတ္ကဆိုလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သယံဇာတႂကြယ္၀မႈသည္ သာမန္အရပ္သားမ်ားအတြက္ ႂကြယ္၀မႈမဟုတ္ခဲ့ပါ။ တ႐ုတ္တို႔ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေပးထားသည့္ စီမံခ်က္ႀကီးမ်ားေၾကာင့္ ေဒသခံမ်ား ေျမယာေပ်ာက္ဆံုးခဲ့ရသည္ဟူေသာ စြပ္စြဲမႈမ်ားရွိခဲ့သည္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ လက္ပံေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီသတၱဳတြင္းတိုးခ်ဲ႕မႈအေပၚ ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္သူမ်ားကို အင္အားသံုးၿဖိဳခြဲခဲ့သည့္ ျဖစ္ရပ္က အၾကမ္းဖက္သည့္ အေျခအေနသို႔ ေရာက္ခဲ့သည္။ ရဲမ်ားက အျဖဴေရာင္ေဖာ့စဖရပ္သံုးၿပီး လူအုပ္ခြဲခဲ့သျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းႀကီးမ်ားအပါအ၀င္ လူဒါဇင္ေပါင္းမ်ားစြာ မီးေလာင္ဒဏ္ရာမ်ားျဖင့္ ေဆး႐ုံေရာက္လာခဲ့သည္။
တ႐ုတ္တို႔ တည္ေဆာက္မည့္ ၃ ဒသမ ၆ ဘီလီယံေဒၚလာတန္ ျမစ္ဆံုေရကာတာစီမံခ်က္ကို ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္သူမ်ားက ယခုႏွစ္ဆန္းပိုင္းတြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ႏိုင္ငံတစ္၀န္းျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး မိုင္ ၈၀၀ ေ၀းသည့္ ျမစ္ဆံုဆည္တည္ေဆာက္မည့္ ေနရာဆီသို႔ ခ်ီတက္သြားခဲ့ၾကသည္။ ယင္းေရကာတာစီမံခ်က္ကို ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ေခတၱရပ္ဆိုင္းထားခဲ့သည္။ ယင္းမတိုင္မီ တစ္ႏွစ္က စစ္တပ္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္တပ္မ်ားအၾကား တိုက္ပြဲေၾကာင့္ ဆည္စီမံကိန္းအနီးတြင္ တ႐ုတ္အလုပ္သမားတစ္ဦးႏွင့္ အျခားလူတခ်ဳိ႕ ေသဆံုးခဲ့ရသည္။
၂၀၁၅ အလြန္တြင္ တ႐ုတ္တို႔က ျမစ္ဆံုေရကာတာစီမံကိန္း ျပန္လည္စတင္မည္ကို ဆႏၵျပသူမ်ားက စိုးရိမ္ေနၾကသည္။ ယင္းမွထြက္သည့္ လွ်ပ္စစ္၏ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို ပို႔ေဆာင္ရန္ စီစဥ္ထားသည္။
ရမ္းၿဗဲကြၽန္းတြင္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားေတာ့ မစတင္ေသးပါ။ သို႔ေသာ္ မႏွစ္ၿမိဳ႕မႈမ်ားကို စတင္ေတြ႕ေနရၿပီျဖစ္သည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ေမာင္၀င္းႏိုင္၏ ေျမ ၂ ဧကကို ေရနံပိုက္လိုင္းတူးေဖာ္ေရးအတြက္ အာဏာပိုင္မ်ားက သိမ္းယူခဲ့သည္။
အစိုးရက လယ္သမားမ်ားကို နစ္နာေၾကးအျဖစ္ ေဒၚလာ ၄၅၀၀ ေပးခဲ့ေသာ္လည္း ယင္းေငြက အလ်င္အျမန္ပင္ ကုန္သြားခဲ့သည္။ ယခုအခါ သူ႕အတြက္ ၀င္ေငြရလမ္းမရွိေတာ့ပါ။ ‘‘ကြၽန္ေတာ္အိမ္တစ္လံုးေဆာက္တယ္ဗ်။ အဲဒါၿပီး ေနာက္တစ္ႏွစ္က်ေတာ့ ေငြက အားလံုးကုန္သြားတာပဲ’’ဟု သူက ႏွေျမာတသစြာေျပာသည္။
တ႐ုတ္အမ်ဳိးသားေရနံကုမၸဏီႏွင့္ ေဒသခံအာဏာပိုင္မ်ားအား ေရနံပိုက္လိုင္းအတြက္ ေျမယာသိမ္းမႈမ်ား တိုင္တည္ရန္ ႀကိဳးစားၾကေသာ ရြာသားမ်ားကို အစပိုင္းတြင္ ဖမ္းဆီးျခင္းမ်ားျဖင့္ ရဲမ်ားက တုံ႔ျပန္ခဲ့ၾကၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္မွ နစ္နာေၾကးေပးရန္ ကမ္းလွမ္းလာျခင္း ျဖစ္သည္။
ရမ္းၿဗဲကြၽန္းေပၚက တံငါမ်ားကလည္း ေရနံပိုက္လိုင္းစတင္သည့္ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ကစၿပီး ငါးဖမ္းရမႈ သံုးပံုႏွစ္ပံုေလ်ာ့နည္းသြားသည္ဟု ဆိုသည္။
ဒီေရေရာက္ေတာစပ္ရွိ ယိုင္နဲ႔နဲ႔စင္ျဖင့္ ငါးဒိုင္ဖြင့္ထားသည့္ ဦးတင္ၾကည္က ေရနံပိုက္လိုင္းအနီးတြင္ ဖမ္းဆီးရမိသည့္ ငါးမ်ားကို၀ယ္ၿပီး ေက်ာက္ျဖဴတြင္ သြားေရာက္ေရာင္းခ်သည္။ ေရနံပိုက္လိုင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုမွ ေမးျမန္းေျပာဆိုျခင္းမရွိခဲ့ဟု သူကေျပာျပသည္။ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ခ်ိန္တြင္ ငါးဖမ္းပိုက္မ်ားခ်ထားရာ ကမ္း႐ိုးတန္းတစ္ေလွ်ာက္ ေက်ာက္ေတာင္ႀကီးမ်ားကို ၿဖိဳခ်ခဲ့သျဖင့္ မည္သို႔မွ် ငါးဖမ္း၍ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ဟု သူကဆိုသည္။
ပို၍ဆိုးသည္က သေဘၤာလမ္းေၾကာင္းအတြက္ဟုဆိုကာ ေရနက္ပိုင္းတြင္လည္း ငါးဖမ္းခြင့္ပိတ္ပင္လိုက္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ေရနံတင္သေဘၤာႀကီးမ်ား၏ လမ္းေၾကာင္းကို ငါးဖမ္းေလွမ်ားက အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစသည္ဟူ၏။
ယခင္က သူ၏လုပ္ငန္းမွ တစ္ႏွစ္လွ်င္ အသားတင္အျမတ္ေငြ က်ပ္ ၁၀ သန္း (ေဒၚလာ ၁၀,၅၀၀)ရရွိေၾကာင္း ဦးတင္ၾကည္ကဆိုသည္။ ယင္းအျမတ္ေငြမ်ားက နိ႒ိတံသြားခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အျခားရြာသားမ်ားႏွင့္အတူ ေရနံပိုက္လိုင္းဆန္႔က်င္ဆႏၵျပရာတြင္ သူ၀င္ပါခဲ့သည္။ ရဲကဖမ္းၿပီး သူ႕ကို ေထာင္ႏွစ္လခ်ခဲ့သည္။ ‘‘အခုေတာ့ ကြၽန္ေတာ္၀င္ေငြလည္း မရွိေတာ့ဘူး။ မိသားစုအတြက္ ကုန္တာပဲရွိေတာ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို ဖမ္းမယ့္အစား အစိုးရက ဒီျပႆနာကို ေျဖရွင္းေပးသင့္တယ္’’
ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္တြင္ေတာ့ အက်င့္ေဟာင္းမ်ားျပင္ရန္ ခက္ေနသည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ ၂ ႏွစ္အတြင္း အစိုးရက ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္ ၂၀ ႏွင့္ ကုန္းတြင္းလုပ္ကြက္ ၁၆ ကြက္ကို ေလလံပစ္ခဲ့သည္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈအေၾကာင္း ေျပာဆိုေနေသာ္လည္း ယင္းေရနံလုပ္ကြက္မ်ားကို ေလလံရသြားသည့္ ကုမၸဏီ၏ အက်ဳိးခံစားခြင့္ရသူအမ်ားစုကို မသိရဘဲ သံသယျဖစ္ဖြယ္ေတြ႕ရေၾကာင္း တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေနသည့္ Global Witness အဖြဲ႕ႀကီးက ေျပာဆိုလိုက္သည္။
‘‘အမည္မေဖာ္တဲ့ကုမၸဏီေတြက လာဘ္စားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ၊ ရာဇ၀တ္သမားေတြနဲ႔ အခြန္ေရွာင္တဲ့သူေတြအတြက္ ႏိုင္ငံတကာထြက္ေပါက္ေပးေနတဲ့ နည္းလမ္းႀကီးလိုပါပဲ’’ဟု Global Witness အဖြဲ႕ႀကီးမွ ဂ်ဴမန္းကပ္ဘာက ေျပာဆိုသည္။
‘‘အာဏာရွိတဲ့ တစ္သီးပုဂၢလေတြကို သူတို႔ ဘယ္သူေတြျဖစ္တယ္၊ ဘာေတြလုပ္ေနတယ္ဆိုတာေတြကို ဖံုးကြယ္ခြင့္ေပးထားတဲ့အတြက္ အဲဒီလူေတြက ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ေတြကို ေစ်းမတန္တဆႏွိမ္ၿပီး ကိုယ့္ဘာသာ ျပန္၀ယ္ခြင့္ရတဲ့အေျခအေနကို ဖန္တီးေပးႏိုင္ပါတယ္’’
ထို႔အျပင္ ကုမၸဏီကို လွ်ဳိ႕၀ွက္ထားျခင္းက ယခင္စစ္အစိုးရအဖြဲ႕၀င္မ်ားကို ေငြလႊဲေပးရာတြင္ အကူအညီျဖစ္ေစသျဖင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ဆက္လက္ေႏွာင့္ယွက္ေပးရန္ အေထာက္အကူေပးေနျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။
ေရနံ၏ သီခ်င္းသံ
ရမ္းၿဗဲကြၽန္း၏ အေနာက္ဘက္ကမ္းေျခရွိ လိပ္ေအးရြာ၏ ပင္လယ္ဘက္က စပါးခင္းမ်ားတြင္ ေမာင္ေအး၏ မိသားစုမ်ဳိးဆက္သံုးဆက္က ေရနံ၏သီခ်င္းသံကို နာယူရင္း ႀကီးျပင္းခဲ့ၾကသည္။
ယင္းသီခ်င္းသံဆိုသည္မွာ တြင္းထဲသို႔ ပံုးျပဳတ္က်သည့္အသံ ျဖစ္သည္။ ‘‘ေရနံကို ပံုးကထိလုိက္တဲ့အခါ အသံေပ်ာ့ေပ်ာ့ေလးကို ကြၽန္ေတာ္ၾကားရတယ္။ ေရကိုထိရင္ေတာ့ အသံကမာတယ္။ ပိုက်ယ္တယ္’’ဟု သူက ရွင္းျပသည္။ ကမ္းေျခကို ခပ္ေျပေျပ ႏွိမ့္ဆင္းသြားသည့္ သူ၏ေျမကြက္ေပၚတြင္ လူေနအိမ္ေဆာက္မည္ဟု အထူးစီးပြားေရးဇုန္ေကာ္မတီ၏ေျမပံုက ေဖာ္ျပထားသည္။ ဟိုတယ္လည္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္မည္။ အရင္းအျမစ္ကို အသည္းအသန္လိုအပ္ေနေသာ တ႐ုတ္တို႔က ၁၉၉၀ ေႏွာင္းပိုင္းမွစ၍ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အထိ အေနာက္က စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔ထားခ်ိန္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားအားလံုးကို ေနရာယူထားၿပီး ျဖစ္သည္။ ယင္းအခ်ိန္က ျမန္မာႏိုင္ငံကို တ႐ုတ္လက္ေ၀ခံႏိုင္ငံငယ္ ျဖစ္လာမည္ကို စိုးရိမ္ခဲ့ၾကသည့္ ျမန္မာအရာရွိမ်ားက ဥေရာပႏွင့္ အေမရိကန္တို႔ကို ဆြဲေဆာင္ၿပီး ႏိုင္ငံျခားမွ လႊမ္းမိုးမႈခ်ိန္ခြင္လွ်ာမွ်တေရး စတင္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကသည္။
‘‘ေရနံခ်မ္းသာတဲ့ႏိုင္ငံေတြက သာမန္အားျဖင့္ဆိုရင္ လိုင္စင္ခ်တဲ့အခါ ကြဲျပားတဲ့ ေရနံကုမၸဏီအမ်ဳိးမ်ဳိးရေအာင္ ႀကိဳးစားၾကတယ္။ ဒါမွလည္း ႏိုင္ငံေရးအရ အက်ဳိးအမ်ားဆံုးျဖစ္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္မွာျဖစ္သလို သူတို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ ေဒသႏၲရႏိုင္ငံေရးၾသဇာျဖန္႔ၾကက္ႏိုင္ဖို႔လည္း ျဖစ္တယ္’’ဟု ၿဗိတိန္အေျခစိုက္ႏိုင္ငံတကာတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္း အက်ဳိးေဆာင္တစ္ဦးျဖစ္သူ ဂ်ီးလ္ရန္ကယ္မန္က ေျပာဆိုသည္။
‘‘ဒီေတာ့ ျမန္မာက တ႐ုတ္တစ္ဦးတည္းမဟုတ္ဘဲ ဥေရာပ၊ ေျမာက္အေမရိကနဲ႔ အာဆီယံရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြကို ခြဲေပးဖို႔လုပ္တာက ဘာမွအံ့ၾသစရာမရွိပါဘူး’’။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိသည့္ စီမံခန္႔ခြဲမႈကို က်င့္သံုးမႈမရွိမခ်င္း၊ ႂကြယ္၀မႈမ်ားကို သူ႕ျပည္သူမ်ားကို ျပန္လည္ေပးအပ္မႈမရွိမခ်င္း မည္သည့္ႏိုင္ငံျခားအာဏာပိုင္က အခြင့္အေရးရသည္ဆိုသည့္အခ်က္က ရမ္းၿဗဲကြၽန္းမွ လူထုအတြက္ သိပ္ေတာ့ျခားနားမႈမရွိပါ။
‘‘ကြၽန္ေတာ္က ဒီေျမကိုခ်စ္တယ္’’ ေရနံစိမ္းကို ပံုးထဲဂ႐ုတစိုက္ေလာင္းထည့္ရင္း ေမာင္ေအးက ေျပာလိုက္သည္။ ‘‘ဒီမွာေနတဲ့လူေတြအတြက္ေတာ့ ေနျပည္ေတာ္မွာရွိတဲ့အစိုးရက ဂ႐ုမစိုက္ပါဘူးဗ်ာ’’
(National Geographic မဂၢဇင္းပါ ေဆာင္းပါးရွင္ ဟီးယား၀ါဒ္ေဟာလန္၏ In Myanmar, China's Scramble for Energy Threatens Livelihoods of Villagers ေဆာင္းပါးကို ခင္ေမေဇာ္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။)
http://7daydaily.com/story/20299#.VA_rO0DYH0s
