အာဏာရွင္ကဲ့သို႔ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာငလ်င္ဆုိးမ်ား(အပိုင္း-၈-)

1839 Innwa Earthquake-2/၁၈၃၉ အင္း၀ငလ်င္ႀကီး-၂
၁၈၃၉ အင္းဝငလ်င္ၾကီးႏွင့္ ပါတ္သက္၍ Oldham (1883) ၏ မွတ္တမ္းမ်ားအရသာ သိရသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ရက္အနည္းက Facebook လက္ဆင့္ကမ္းမႈျဖင့္ အင္းဝငလ်င္ၾကီးႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ
ဓါတ္ပံုအခ်ိဳ႕ ရရွိသည္။ နန္းျမင့္ေမွ်ာ္စင္နွင့္ ေရႊစည္းခံုေစတီေတာ္ အထက္ပိုင္းျပတ္ပံု ျဖစ္သည္။

နန္းျမင့္ေမွ်ာ္စင္ ယုျမင္ေတြ႕ႏိုင္ဆဲ

 ပံု(၂)၁၈၃၉ အင္းဝငလ်င္ၾကီးေၾကာင့္ ျပိဳပ်က္သြားေသာ 

အင္းဝ နန္းျမင့္ေမွ်ာ္စင္။ 

Watch tower of Innwa damaged by the 1839

 earthquake. (From facebook share)

ပံု (၂) ကို ငလ်င္လႈပ္ျပီး ႏွစ္မ်ား မၾကာခင္ ရိုက္ကူးထားပံု ရသည္။ ေအာက္ေျခ ေျမဝင္ႏွင့္ အေဆာက္အဦ ေအာက္ပိုင္းက အပ်က္မ်ားသည္ ကို ေတြ႕ႏိုင္သည္။ ေမွ်ာ္စင္အနီးရွိ ေျမသားမ်ားကလည္း ပြေယာင္းေနပံု ေပါက္သည္။ ဤပံုကို ၾကည့္၍ ေျပာႏိုင္သည့္ အခ်က္မွာ ငလ်င္လႈပ္သျဖင့္ ေမွ်ာ္စင္၏ ေအာက္ေျခေျမဝင္ အရည္ေပ်ာ္သြားပံု (liquefaction) ရသည္။ အင္းဝသည္ ဧရာဝတီျမစ္ ႏွင့္ ျမစ္ငယ္ျမစ္တို႕ ဆံုရာ အရပ္၌ တည္ထားေသာေၾကာင့္ ေအာက္ခံေျမသည္ သဲမ်ားသည္။ ထို႕အျပင္ ေရဝပ္သည္။ ငလ်င္လႈပ္ခ်ိန္သည္ ေႏြရာသီ ျဖစ္ေသာ္လည္း ျမစ္ႏွင့္ နီးေနေသာေၾကာင့္ ေျမေအာက္ေရလည္း အျမဲရွိကာ ေရမ်က္ႏွာျပင္ လည္း ေျမျပင္နီးပါး ျမင့္သည္။ ထို႕အခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ေျမေပ်ာ္မႈ (liquefaction) ျဖစ္ႏိုင္သည္။ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ေျမေပ်ာ္ျခင္းသည္ ငလ်င္အား ျပင္းထန္ေၾကာင္း ျပခ်က္လည္း ျဖစ္သည္။

အျခားတစ္ခ်က္မွာ ေမွ်ာ္စင္၏ ေအာက္ထပ္ ကြဲအက္ျပီး အေပၚပိုင္းမ်ား အေကာင္းတိုင္းက်န္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ငလ်င္ျဖစ္ရာအရပ္ႏွင့္ နီးျပီး ေျမေပ်ာ္မႈ ျဖစ္ရပ္ႏွင့္ တြဲစပ္ေသာ ပ်က္စီးမႈမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ ၾကိမ္ႏႈန္း (frequency) မ်ားေသာ ငလ်င္လိႈင္းမ်ားက ထက္ေအာက္ ကိုင္ေဆာင့္လိုက္သလိုမ်ိဳးျဖစ္ျပီး အခ်ိန္မျခားပဲ ေျမေပ်ာ္မႈျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေအာက္သို႕ကၽြံက်သျဖင့္ အေပၚပိုင္းမ်ား ပ်က္စီးရန္အေျခအေနသို႕ မေရာက္ ေတာ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

ပံု (၂) အင္းဝနန္းျမင့္ ေမွ်ာ္စင္ (၂၀၀၅)

ပံု (၂) သည္ ၂၀၀၅ ဝန္းက်င္က ရိုက္ကူးထားျခင္း ျဖစ္သည္။ (၁) ႏွင့္ (၂) ရိုက္ကူးသည့္ ရႈေထာင့္ မတူ။ သို႕ေသာ္ တိမ္းေစာင္းမႈကို သိသာ ထင္ရွားစြာ ျမင္ရသည္။ ငလ်င္လႈပ္စဥ္က အေပၚက အမိုးႏွင့္ စည္ေတာ္ ပ်က္သြားျပီး ေနာက္ပိုင္းမွ ျပန္လည္ ျပဳျပင္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ငလ်င္ေၾကာင့္ပင္ အင္းဝျမိဳ႕ ပ်က္သြားကာ အမရပူရသို႕ ျမိဳ႕ေတာ္ ေျပာင္းလိုက္သည္။ နန္းျမင့္ေမွ်ာ္စင္ကဲ့သို႕ပင္ အျခား ထင္ရွားေသာ အေဆာက္အဦ (၂) ခုမွာ ေရႊစည္းခံုေစတီေတာ္ႏွင့္ မယ္ႏုအုတ္ေက်ာင္း တို႕ ျဖစ္သည္။

 

ပံု (၃) ၁၈၃၉ ငလ်င္ေၾကာင့္ ေခါင္းေလာင္းပံု အေျခထိ ျပိဳက်သြားေသာ အင္းဝ ေရႊစည္းခံု ေစတီေတာ္။  (From facebook share)

ပံံု(၃) ၌ ျမင္ရသည့္အတိုင္း ေစတီေတာ္၏ ေခါင္းေလာင္းပံု ေအာက္ေျခမွ အေပၚပိုင္းတစ္ခုလံုး ပ်က္စီးသြား သည္။ ဤအခ်က္သည္ ငလ်င္အား အလြန္ျပင္းေၾကာင္း ျပသည္။ ၂၀၀၆က ကိုေစာေထြးေဇာ္၏ ေရႊတိဂံု ေစတီေတာ္ ဆန္းစစ္ခ်က္ကို ရည္ညႊန္း၍ ဆိုရလွ်င္ ျပင္းအားအဆင့္ ၈ ခန္႕ ျဖစ္သည္။ ပံု (၅) တြင္ ထိုဆန္း စစ္ခ်က္ကို ျပန္လည္ ေဖၚျပထားသည္။ ယခင္က အင္းဝငလ်င္ႏွင့္ ဆက္စပ္၍ အေဆာက္အဦ မွတ္တမ္းမွာ မင္းကြန္း ပုထိုးေတာ္ၾကီးသာ အထင္အရွားရွိခဲ့ျပီး အင္းဝျမိဳ႕ပ်က္သည့္ အေထာက္အထားသည္ စာမွတ္ တမ္း အရသာ သိရသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ငလ်င္ျပင္းအား မည္မွ် ျဖစ္ႏိုင္သည္ကုိ ခန္႕မွန္းရန္ အေျခခံ အခ်က္ နည္းသည္။ ယခု နန္းျမင့္ေမွ်ာ္စင္ႏွင့္ ေစတီေတာ္ ပံုမ်ားေၾကာင့္ ငလ်င္ျပင္းအား ၈-၉ ခန္႕ရွိႏိုင္ေၾကာင္း သိရသည္။

ပံု(၄) ေစတီေတာ္ ပ်က္ပံုကို အေျခခံ၍ ငလ်င္ျပင္းအား ခန္႕မွန္းပံု။ (ေစာေထြးေဇာ္၊ ၂၀၀၆)။

ပံု (၅) အင္းဝ မယ္ႏုအုတ္ေက်ာင္း။ (၂၀၁၁)။

ထိန္းသိမ္းသည္ အတတ္ပညာ ခ်ိဳ႕တဲ့မႈေၾကာင့္ သမိုင္းအေဆာက္အဦ တစ္ခုျဖစ္သည့္ မယ္ႏုအုတ္ေက်ာင္း သည္ ပံု၌ ျမင္ရသည့္အတိုင္း အဆင္းပ်က္ ျဖစ္ေနသည္။ ၁၈၃၉ မတိုင္မီက ရဟန္းေတာ္ စာသင္သား အမ်ားအျပား သတင္းသံုးခဲ့သည္ ထိုေက်ာင္းသည္ ငလ်င္ေၾကာင့္ ျပိဳက် ပ်က္စီးခဲ့ရသည္။ အာရံုတက္၌ လႈပ္သျဖင့္ ေက်ာင္းျပိဳကာ ရဟန္းေတာ္ အမ်ားအျပား ေသဆံုးခဲ့ရသည္။ မွတ္တမ္းအရ ၃၀၀ ခန္႕ဟု ဆိုသည္။ ထိုေက်ာင္းပ်က္ကို မင္းတုန္းမင္းမိဖုရား ဆင္ျဖဴမရွင္က မူလပံုအတိုင္း ျပန္လည္ ေဆာက္လုပ္ လွဴဒါန္းထားသည္။

အင္းဝငလ်င္သည္ စစ္ကိုင္းျပတ္ေရြ႕ လႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု အတိအက် ေျပာႏိုင္ေသာ္လည္း ျပတ္ေရြ႕အလ်ား မည္မွ်ရွိေသာ အပိုင္းဟု မေျပာႏိုင္ေသးေပ။ ထိုသို႕ သိရန္အတြက္ အျခားသုေတသန လုပ္ငန္းမ်ား ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ရန္ လိုေသးသည္။ တာေလငလ်င္ကဲ့သို႕ လတ္တေလာၾကံဳရသည္ ငလ်င္မ်ားအတြက္ လႈပ္ရွားသည္ ျပတ္ေရြ႕အပိုင္းကို တိုင္းတာျပရန္လြယ္ေသာ္လည္း အင္းဝငလ်င္ကို ျဖစ္ေစေသာ ျပတ္ကြဲမႈအပိုင္း (Rupturing) ကို ျပရန္ မလြယ္ေပ။ အေဆာက္အဦမွတ္တမ္းမ်ားကို အေျခခံ၍ ဆိုရသာ္ ေျမာက္ဖက္ မင္းကြန္း ပုထိုးေတာ္ၾကီးမွ ေတာင္ဖက္ ေရႊစည္းခံု ေစတီေတာ္အထိ ၂၀ ကီလိုမီတာသည္ ငလ်င္ျဖစ္ရာအရပ္ႏွင့္ အနီးဆံုးဟု ပဏာမ ေကာက္ခ်က္ ဆြဲႏိုင္သည္။

ငလ်င္ျဖစ္ေစေသာ အနီးဆုံး အေၾကာင္းသည္ စစ္ကိုင္း ျပတ္ေရြ႕ ျဖစ္သည္။ ပံု (၆) တြင္ စစ္ကိုင္းျပတ္ေရြ႕ႏွင့္ အင္းဝျမိဳ႕ တည္ေနပံုကို ျပထားသည္။  ပံု (၇)၌ စစ္ကိုင္းျပတ္ေရြ႕ကို စစ္ကိုင္းေတာင္ေပၚမွ ရိုက္ကူး ထားသည္ ပံုကုိ ေတြ႕ႏိုင္သည္။ ဧရာဝတီျမစ္သည္ ေျမာက္မွ ေတာင္သို႕ တစ္ေျဖာင့္တည္း စီးဆင္းရာမွ စစ္ကိုင္းႏွင့္ အင္းဝ အၾကား၌ အေနာက္သို႕ ခ်ိဳးေကြ႕သြားသည္။ စစ္ကိုင္းေျမာက္ဖက္၌ စစ္ကိုင္းျပတ္ေရြ႕အရာအား ထင္ထင္ရွားရွား ျမင္ရသည္။ သို႔ေသာ္ အင္းဝႏွင့္ တံတားဦး အၾကား၌ မထင္ရွား။

ပံု (၆) စစ္ကိုင္း ျပတ္ေရြ႕၌ ေမးတင္ထားေသာ အင္းဝ ျမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္း။ (အနီေရာင္ မ်ဥ္းသည္ စစ္ကိုင္းျပတ္ေရြ႕ ေနရာ ျဖစ္သည္။)

  

ပံု (၇) စစ္ကိုင္းျပတ္ေရြ႕။ စစ္ကိုင္းေတာင္ေပၚမွ ရိုက္ကူးထားသည့္ပံု ျဖစ္သည္။ ပံု လက္ဝဲဖက္၌ ဧရာဝတီျမစ္ ရွိျပီး ျမစ္၏တစ္ဖက္ကမ္းသည္ အင္းဝ ျဖစ္သည္။ ျပတ္ေရြ႕က အင္းဝကို ျဖတ္သြားသည္။

အင္းဝအရပ္သည္ အတိတ္၌ ငလ်င္မ်ားစြာ လႈပ္ဖူးသည္။ ၁၄၂၉ မွ စလွ်င္ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀၀ အတြင္း ငလ်င္ အၾကီးစားႏွင့္ အလတ္စားမ်ား အၾကိမ္ ၂၀ခန္႕ မွတ္တမ္း ရွိသည္။ ပံု (၈) တြင္ ျပထားသည္။ ၁၉၅၆ က လႈပ္ခဲ့ေသာ စစ္ကိုင္းငလ်င္သည္လည္း ဤျပတ္ေရြ႕ အဆစ္ အပိုင္းမွ လႈပ္ခဲ့သျဖင့္ အင္းဝငလ်င္ကဲ့သို႕ပင္ မွတ္ယူႏိုင္သည္။ စစ္ကိုင္းငလ်င္သည္ လြန္ခဲ့သည္ ႏွစ္ေပါင္း (၆၀) အတြင္း ဤအရပ္၌ ေနာက္ဆံုး လႈပ္ခဲ့ေသာ ငလ်င္ျဖစ္သည္။

ပံု (၈) အင္းဝအနီးတစ္ဝိုက္ အတိတ္က လႈပ္ခဲ့ေသာ ငလ်င္မ်ား။

http://tintlwinswe.blogspot.com/2012/09/1839-innwa-earthquake-part-2.html